Με την ευκαιρία της πρόσφατης συναυλίας στη Σπιναλόγκα είχαμε μια ενδιαφέρουσα συνομιλία με τον Στέλιο Μ. Μανωλιούδη, συγγραφέα του βιβλίου «Από τα αρχαία λατομεία στα μνημεία του πολιτισμού».
Ανατολικά του βορειότερου άκρου της Κολοκύθας, υπάρχουν η παραλία Πελεκητή δίπλα από την οποία υπάρχει ένα σημαντικότατο μνημείο του τόπου μας, ένα αρχαίο λατομείο απ’ όπου έκοβαν κομμάτια βράχων οι Ενετοί και οι Ολούντιοι για τις κατασκευές τους. Με τα πόδια, από το Κανάλι, θα βρεθούμε στο λατομείο μετά από 2-2.30 ώρες περπάτημα αλλά από την Κολοκύθα η απόσταση είναι μόλις 2 λεπτά με καραβάκι!
Ο κ. Μανωλιούδης, την περασμένη Τρίτη, επισκέφθηκε ξανά το λατομείο της Κολοκύθας που βρίσκεται στην Πελεκητή και μας λέγει: «Βλέποντας τα καραβάκια να πηγαινοέρχονται, έκανα μια σκέψη: Πώς θα μπορούσαμε να εντάξουμε στην πληροφόρηση των επισκεπτών αναφορές και για τα τρία συνολικά λατομεία που υπάρχουν στην Κολοκύθα, της Πελεκητής που είναι το μεγαλύτερο, του Σκουργέτου και του Βαγί. Ένας στόχος μας θα πρέπει να είναι η βιώσιμη αξιοποίησή τους καθώς αυτά τα μνημεία, εκτός από το ότι θα πρέπει να τα διασώσουμε, θα πρέπει να τα εντάξουμε στο πολιτιστικό γίγνεσθαι της χώρας μας».
Και συμπλήρωσε με τα ερωτήματα: «Πώς θα μπορέσουμε να ενημερώσουμε σχετικά όλους τους ιδιοκτήτες σκαφών που πραγματοποιούν κρουαζιέρες στην Σπιναλόγκα… αυτό δεν θα βοηθούσε το επίπεδο του τουρισμού μας;».
Ο κ. Μανωλιούδης «έπεσε» στη θάλασσα μεταξύ Πελεκητής και Κολοκύθας και αναφέρθηκε σε βυθισμένο τμήμα, σε ράμπες φόρτωσης και σε λαξευτή κατασκευή με την επισήμανση ότι «μπορούμε να φτάσουμε σε χρονολόγηση του Ολούντα από τα περιφερειακά στοιχεία. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να γίνει είναι μια επιφανειακή έρευνα, ώστε με βάση την κεραμική, να κάνουμε χρονολογήσεις, που στην Πελεκητή ίσως φτάνουν μέχρι τη Μινωική εποχή. Το υλικό από τα τρία λατομεία της Κολοκύθας θα μας βοηθήσουν να χρονολογήσουμε πότε δομείται η Ελούντα».
Ενδιαφέροντα στοιχεία
Στη μελέτη του Στέλιου Μιχ. Μανωλιούδη «Από τα αρχαία λατομεία στα μνημεία του πολιτισμού» βρήκαμε αρκετά ενδιαφέροντα στοιχεία για τα λατομεία της Σπιναλόγκας και της Κολοκύθας, αλλά και για τους τρόπους εξόρυξης.
Πάνω στη Σπιναλόγκα, στα 1579, χτίσθηκε ισχυρό φρούριο από τους Ενετούς. Πριν υπήρχαν υπολείμματα αρχαίου φρουρίου των Ολουντίων. Είναι φυσικό λοιπόν να υπήρξε σημαντική ανάγκη για λίθους προκειμένου να οικοδομηθεί το νέο φρούριο. Μεγάλο μέρος των λίθων αυτών εξασφαλίσθηκε από τον ίδιο το χώρο του κάστρου. Οι θέσεις που εξορύχτηκαν τα δομικά υλικά είναι διάσπαρτες σε όλο το νησί, αλλά η μεγαλύτερη ποσότητα προήλθε από το βόρειο τμήμα του στο οποίο υπάρχουν κάποια ίχνη. Στην ανατολική πλευρά έξω από τα τείχη στο ύψος της θάλασσας έχει αυλάκια εξόρυξης σε μαργαϊκό ασβεστόλιθο που ίσως είναι από την πρώτη φάση του αρχαίου κάστρου. Μεγάλο λατομείο επίσης σε μαργαϊκό ασβεστόλιθο, βρίσκεται νότια του νησιού στην Κολοκύθα με εμφανή μέτωπα μήκους 45 μέτρων και πλάτους 20 περίπου μέτρων. Το ύψος των μετώπων είναι γύρω στα 3 μέτρα.
Από διάσπαρτες θέσεις
Σε παλαιότερες συνομιλίες μας για τα λατομεία της Σπιναλόγκας και της Κολοκύθας με την αρχαιολόγο Γεωργία Μοσχόβη και το Στέλιο Μανωλιούδη μας είχαν πληροφορήσει τα παρακάτω:
«Τα τείχη της Σπιναλόγκας φτιάχτηκαν από κομμάτια σκληρής πέτρας που υπάρχουν επάνω στην Σπιναλόγκα. Οι θέσεις που εξορύχτηκαν τα δομικά υλικά είναι διάσπαρτες σε όλο το νησί, αλλά η μεγαλύτερη ποσότητα προήλθε από το βόρειο τμήμα του, σύμφωνα με τα διασωθέντα λαξευτά ίχνη. Οι πέτρες από το λατομείο της Κολοκύθας, λόγω του ότι είναι αμμώδεις (αμμούδα), χρησιμοποιήθηκαν κυρίως για την κατασκευή των εντός των τειχών κτισμάτων.
Τα λατομεία της Κολοκύθας δεν είναι μόνο Βενετσιάνικα, είναι αρχαιότερα. Οι Ενετοί τα χρησιμοποίησαν σε δεύτερη φάση και είναι σίγουρο ότι χρησιμοποιήθηκαν και προ Χριστού. Μάλιστα θεωρούμε ότι οι Ενετοί βρήκαν και έτοιμο, κομμένο ήδη, υλικό. Τα λατομεία αυτά χρησιμοποιήθηκαν και για την πολιτεία της αρχαίας πόλης Ολούς. Τα Βενετσιάνικα λατομεία έχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά».
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΛΩΝΤΖΑΣ
