Ο Φώτης Κόντογλου, γεννήθηκε στις Κυδωνίες (Αϊβαλί) της Μικράς Ασίας, στὶς 8 Νοεμβρίου 1895. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή (1922) εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα. Εκοιμήθη τη 13η Ιουλίου 1965.
Το 1923 πηγαίνει στο Άγιο Όρος, όπου μένει για μήνες. Εκεί, η επαφή του με τη βυζαντινή τέχνη αποτελεί σταθμό στο έργο του και σε όλη τη ζωή του. Συγγραφικά και εικαστικά υποστηρίζει με πάθος την ανάγκη δημιουργίας μιας ελληνικής τέχνης και σκέψης. Για αυτή την πρώτη του επαφή με τον Άθω γράφει:
«..δεν περίμενα να βρω μια τέχνη τόσο τέλεια μέσα στις εκκλησίες των μοναστηριών. Από όσα είχα διαβάσει για τη βυζαντινή τέχνη είχα την ιδέα πως η τέχνη τούτη είναι άξια μικρότερης προσοχής από εκείνη της Ιταλικής Αναγέννησης. Βρίσκονται στον Άθω ζωγραφιές της πιο σπάνιας τελειότητας.. Καθ’ όσο τουλάχιστον το κρίνω εγώ, είναι πολύ σπάνιο να τύχει κανείς έργα με μια τέτοια καλλιτεχνική σοφία και γιομάτα από τόσο έντονο ρυθμό..»
Ο ποιητής Νικηφόρος Βρεττάκος σημειώνει για τον Κόντογλου «Ὁ συγγραφέας τοῦ «Πέδρο Καζᾶς» ἀποτελεῖ μίαν ἰδιοτυπία γιὰ τὰ Γράμματά μας, γιὰ τὴ ζωγραφική, ἀκόμη καὶ τὶς δοκιμιακὲς ἐπιδόσεις του. Τὸ γένος, ἡ πίστη, ἡ ὀρθοδοξία, ἡ ἀποκοτιά, ἡ περιπέτεια, τὸ ἐξαγιασμένο ἀπὸ τὸ αἷμα πατρικὸ χῶμα, πράγματα «φημισμένα» ποὺ πᾶνε νὰ λησμονηθοῦν, ὁ Ἕλληνας. Κυρίως ὁ Ἕλληνας, ποὺ ἐξαιτίας τῆς πίστης του καὶ τῶν βασάνων του, ἀπόχτησε μία θειότητα σ᾿ αὐτὸν τὸν κόσμο. Ὁ Ἕλληνας γιὰ τὸν Κόντογλου, ἔχει μίαν ἁγιότητα μέσα του κι εἴτε γίνεται πειρατής, εἴτε κουρσάρος, εἴτε καὶ φονιὰς ἀκόμη, ὁ Θεὸς ὅλα τοῦ τὰ συγχωρεῖ.
Κι ἂν δὲν ἦταν συγγραφέας, ζωγράφος, εἰκονογράφος βιβλίων, δάσκαλος, θὰ μποροῦσε νὰ εἶναι θαλασσοπόρος καὶ πειρατὴς καὶ κουρσάρος. Ὁ κόσμος του δὲ δέχεται καμμία ἐπιρροὴ ἀπὸ τὸν ἔξω κόσμο. Ἐκφράζεται μὲ τὴ δική του σκέψη, τὴ δική του γλώσσα, τὸ δικό του ὕφος. Γράφει ὅπως ἕνας ἀσπούδαχτος. Πρότυπά του ὁ λαϊκὸς λόγος, γραμμένος ἢ προφορικός. Φιλοδοξεῖ νὰ γίνει ὁ ἀπολογητὴς τῶν παθῶν τοῦ Ἕλληνα, ποὺ πιστεύει καὶ πολεμάει ἀδιάκοπα μὲ κάθε τρόπο.»
Η Πολιτιστική και Λαογραφική Εταιρεία Απάνω Μεραμπέλλου σε συνεργασία με την ενορία του Μητροπολιτικού Ναού της Μεγάλης Παναγίας θα τιμήσουν τον μοναδικό αυτόν Έλληνα την Κυριακή 20 Δεκεμβρίου 2015, σε μια εκδήλωση που αποτελεί φόρο τιμής στον εκλιπόντα Μακαριστό Μητροπολίτη Νεκτάριο, στο Πνευματικό Κέντρο της Μεγάλης Παναγίας, στις 18.30.
Ομιλητές: Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ.κ. Ευγένιος
«Ο αγιογράφος Φώτης Κόντογλου εν Ρεθύμνω»
Οδυσσέας Σγουρός, Αρχιτέκτων
«Φώτης Κόντογλου, ένας οικουμενικός Έλληνας ζωγράφος»
Μαρία Κωστάκη, φιλόλογος
« Ο Φ. Κόντογλου στο περιβόλι του λόγου»
Μανώλης Φούσκης, Θεολόγος
«Ο μακαριστός Μητροπολίτης Νεκτάριος»
Ύμνους του δωδεκαημέρου θα αποδώσει βυζαντινή χορωδία ιεροψαλτών.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΠΑΝΩ ΜΕΡΑΜΠΕΛΛΟΥ
