Προστασία προσωπικών δεδομένων στο διαδίκτυο, ιδιωτικότητα, ασφάλεια υπολογιστών, τεχνητή νοημοσύνη. Όροι που ακούμε συχνά, χωρίς όμως να γνωρίζουμε τι ακριβώς, πώς και γιατί.
Μιλήσαμε με έναν άνθρωπο που τον τελευταίο ένα περίπου χρόνο εργάστηκε στην Google επάνω στους τομείς της ασφάλειας και ιδιωτικότητας (Computer Security, Network Security, Online Privacy). Ο Νεαπολίτης επιστήμονας Μιχάλης Πολυχρονάκης, Αναπληρωτής πλέον καθηγητής στο τμήμα Πληροφορικής του Κολλεγίου Μηχανικών και Εφαρμοσμένων Επιστημών του Stony Brook University της Νέας Υόρκης, μετά από πτυχίο, μεταπτυχιακό, και διδακτορικό στην Επιστήμη Υπολογιστών από το Πανεπιστήμιο Κρήτης, ξεκίνησε την ερευνητική του πορεία στο Ινστιτούτο Πληροφορικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας Έρευνας (ITE), συνέχισε τις μεταδιδακτορικές του σπουδές στο Columbia University (όπου και εργάστηκε ως Επίκουρος Ερευνητής μέχρι το 2014), για να φτάσει τελικά από τον Σεπτέμβριο του 2021 μέχρι και το φετινό καλοκαίρι να εργάζεται στην αμερικανική εταιρία-κολοσσό στη Νέα Υόρκη (συνεχίζοντας παράλληλα την έρευνά του στο Πανεπιστήμιο), λαμβάνοντας την ειδική άδεια που απαιτείται όντας πλέον αναπλ. καθηγητής.
Ο ίδιος ξεκίνησε να δουλεύει τον περασμένο Οκτώβριο εξ αποστάσεως, λόγω πανδημίας, πηγαίνοντας στο γραφείο από Φεβρουάριο-Μάρτιο όταν οι υγειονομικές συνθήκες το επέτρεψαν. Διάστημα δύσκολο από τη μία λόγω έλλειψης κοινωνικότητας και άμεσων επαφών αλλά από την άλλη και δημιουργικό, όπως λέει. «Στην αρχή, τον Μάρτιο του 2020, ήταν σαν πόλεμος αλλά στη συνέχεια η κατάσταση άρχισε σταδιακά να ομαλοποιείται.»
Μιλώντας στην ΑΝΑΤΟΛΗ, εν μέσω του καθιερωμένου μικρού καλοκαιρινού διαλείμματος που πραγματοποιεί στα μέρη μας μαζί με την οικογένειά του για να «φορτίσει» τις μπαταρίες του και να δει τους δικούς του ανθρώπους, ο Μιχάλης λέει πως η Google έχει μεγαλώσει πάρα πολύ και γιγαντωθεί ως εταιρία σε σύγκριση με πριν δέκα χρόνια που ο ίδιος είχε περάσει ξανά δίνοντας συνέντευξη όντας τότε φοιτητής στο Ηράκλειο. Περιλαμβάνοντας πλέον το Youtube, τους Χάρτες, το Google Cloud Platform (που χρησιμοποιείται για τα προϊόντα των τελικών χρηστών της όπως η Αναζήτηση Google, το Gmail, το GoogleDrive και το YouTube) και με το Google chrome να χρησιμοποιείται πλέον από δισεκατομμύρια χρήστες παγκοσμίως, έχει αντίστοιχα μεγαλώσει και η κλίμακα των προβλημάτων όπως σε καμια άλλη εταιρία.
Ένα από αυτά είναι η προστασία των δεδομένων των χρηστών αυτών του chrome ή του android στα κινητά.
«Μας ενδιαφέρει να είναι ασφαλείς οι υπολογιστές και να μην ‘κολλάνε’ ιούς αλλά παράλληλα μας ενδιαφέρει να μην καταγράφονται προσωπικά δεδομένα. Χρησιμοποιώντας όλες αυτές τις συσκευές σήμερα, αναγκαστικά κάποια δεδομένα μεταφέρονται στις εταιρίες – και πολλές από αυτές παίρνουν αυτά τα δεδομένα και τα εκμεταλεύονται για διαφημίσεις, κ.ά. Και υπάρχει μεγάλο ζήτημα πάνω σε αυτό. Η Google ένα από τα πλεονεκτήματα που διαθέτει από άλλες εταιρίες και ειδικά στην Ευρώπη είναι ότι το cloud computing product που προσφέρει σε αφήνει να προστατεύεις τα ιδιωτικά δεδομένα σε ένα μεγαλύτερο βαθμό από άλλες εταιρίες. Είναι από τους πρωτοπόρους στο να προσπαθεί να εισάγει μηχανισμούς στα προϊόντα της για να εγγυάται ότι αυτά δεν θα φύγουν από την Ευρώπη, βάσει και της νομοθεσίας της Ε.Ε.».
Αντίστοιχη μέριμνα για προστασία των προσωπικών δεδομένων λαμβάνεται, όπως λέει, και στο κομμάτι των διαφημίσεων από την Google.
Η προστασία υπολογιστών και κινητών
Η πρόοδος, όπως επισημαίνει, που έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια στο κομμάτι αυτό της προστασίας ενός υπολογιστή από ιούς ή χακαρίσματα είναι τεράστια. «Ένα iphone ή ένα android τηλέφωνο τελευταίας γενιάς ή ένα λάπτοπ κλπ είναι αυτή τη στιγμή πολύ πολύ πιο ασφαλές από αυτό που είχαμε προ δεκαετίας. Και αυτό λόγω της δουλειάς που έχει γίνει και από τις εταιρίες και τα Πανεπιστήμια. Επιπλέον, είναι πολύ δύσκολο πια να βρεθεί σημείο τρωτότητας από ένα κακόβουλο πρόγραμμα (bug). Κάτι που ο κόσμος δεν βλέπει ή δεν καταλαβαίνει, πολύ απλά επειδή το πρόβλημα – αν και μικρότερο – εξακολουθεί να παραμένει. «Ακόμη χακάρονται συστήματα, ακόμη κολλούν ιούς και αυτό οφείλεται και στην παλαιότητα πολλών εκ των συστημάτων που χρησιμοποιούνται. Δεν είναι εύκολο π.χ. για μια εταιρία να πετάξει εγκατεστημένα windows και να βάλει τα τελευταία από την αρχή, θέλει χρόνο, χρήματα, μένουν πίσω οι δουλειές».
Η Google και το λογισμικό παρακολούθησης Predator
Μία από τις περιπτώσεις που το χακάρισμα μπορεί να ξεφύγει από τις δικλείδες ασφαλείας αφορούν, όπως λέει, και στο πολυσυζητημένο τις τελευταίες εβδομάδες και στη χώρα μας λογισμικό παρακολούθησης Predator – για το οποίο ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Νίκος Ανδρουλάκης κατέθεσε μηνυτήρια αναφορά αφότου το είχε εντοπίσει στο κινητό του, ενώ μήνες νωρίτερα η Google είχε επιβεβαιώσει επίσημα ότι το Predator είχε πουληθεί σε κρατικούς φορείς χωρών στις οποίες συμπεριλαμβανόταν και η Ελλάδα.
Ο Μιχάλης Πολυχρονάκης λέει πως «οι ευπάθειες που χρησιμοποιεί για να χακάρει ένα τηλέφωνο ένα τέτοιο malware είναι εξαιρετικά πολύτιμες. Και δεν θα τις χρησιμοποιήσει κάποιος για απλούς πολίτες αλλά για ‘υψηλούς στόχους’ όπως πολιτικοί αρχηγοί, κλπ. Υπάρχουν εταιρίες σε όλο τον κόσμο που πουλάνε τέτοια λογισμικά σε κυβερνήσεις, με την Google να το κυνηγά όλο αυτό από την αρχή».
Όσο για περιπτώσεις απατών (phishing, κλπ), «υπάρχουν και για αυτά λύσεις, σιγά-σιγά βγαίνουν στα προϊόντα αλλά οι παλαιότερης γενιάς συσκευές δεν τις περιλαμβάνουν ακόμη».
Τεχνητή νοημοσύνη με… «προσωπικότητα»;
Ερωτώμενος για τα όσα υποστήριξε πριν λίγους μήνες πρώην μηχανικός της Google σχετικά με το πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης πάνω στο οποίο δούλευε και για το ότι το chatbot (σ.σ. εφαρμογές λογισμικού που χρησιμοποιούνται για τη διεξαγωγή διαδικτυακών συνομιλιών μέσω κειμένου ή κειμένου που μετατρέπεται σε ομιλία) άρχισε να αποκτά… δική του «προσωπικότητα» και «συνείδηση», ο Μιχάλης απαντά πως όσα ειπώθηκαν «ήταν άκρως υπερβολικά και τραβηγμένα και δεν είχαν βάση αλήθειας. Δεν μιλάμε για συνεχόμενους διαλόγους αλλά κάποια κομμάτια ‘ραμμένα’, που δεν έπρεπε καν να διαρρεύσουν, γι’ αυτό και απολύθηκε».
Αναφερόμενος στο κομμάτι της τεχνητής νοημοσύνης, δεν κρύβει τον θαυμασμό του για τα όσα «απίστευτα πράγματα γίνονται και τις φανταστικές εφαρμογές που υπάρχουν», και που μπορούν να χρησιμοποιηθούν μελλοντικά και ως «εργαλείο» στους τομείς της υγείας, επικοινωνίας ανθρώπου-μηχανής, κ.ά.
«Για παράδειγμα φέτος το καλοκαίρι βγήκε ένα σύστημα που αντί να γράψει τον κώδικα ενός προγράμματος, απλά εσύ λες στον υπολογιστή τι θες να κάνει ο κώδικας και σου γράφει τον κώδικα μόνο του. Υπάρχει επίσης το πρόγραμμα DALI που λέγοντας εσύ τι θες σου παράγει π.χ. 4-5 φωτογραφίες. Έχει γίνει γενικά πολλή δουλειά στο να μάθουμε τον υπολογιστή να καταλαβαίνει τι εννοεί ένα κείμενο που διαβάζει. Αυτό που έχει αλλάξει πολύ τα τελευταία χρόνια είναι η κλίμακα, μπορούμε πλέον να φτιάξουμε ένα μοντέλο γλώσσας ή εικόνας χρησιμοποιώντας όχι χίλιες αλλά 1 τρισεκατομμύριο φωτογραφίες».
Πάντως, όπως σχολιάζει, είμαστε ακόμη απείρως μακριά από τη μέρα που όλη αυτή η «μαγεία» θα αποκτήσει και προσωπικότητα.
Η λογοκρισία στο διαδίκτυο
Μεγάλο πρόβλημα εξακολουθεί, όπως τονίζει, να παρατηρείται και στο κομμάτι της λογοκρισίας στο διαδίκτυο. «Υπάρχουν χώρες όπως π.χ. η Τουρκία όπου δεν μπορείς να δεις Youtube, η Κίνα έχει το… δικό της ίντερνετ. Με έναν φοιτητή μου κάναμε πολλή έρευνα πάνω στη λογοκρισία, φτιάξαμε ένα σύστημα που καθημερινά κοιτάζει ποιες νέες ιστοσελίδες ‘κόβονται’ εκεί. Και είναι χιλιάδες. Το ίδιο σε Ιράν, Τουρκία και σε άλλες χώρες».
«Ο ψηφιακός μετασχηματισμός πρέπει να επιταχυνθεί κι άλλο»
Σε ότι αφορά το κομμάτι του ψηφιακού μετασχηματισμού του κράτους, όπου τα τελευταία χρόνια έχουν διανυθεί αρκετά βήματα και στη χώρα μας, ο Μιχάλης λέει πως «έχει μεν γίνει δουλειά, εν συγκρίσει ωστόσο με το το γίνεται στον υπόλοιπο κόσμο είμαστε πολύ πίσω σε σχέση με το τι θα μπορούσε να γίνεται ηλεκτρονικά αλλά δεν συμβαίνει. Τουλάχιστον όμως πήραμε μπροστά. Και πρέπει όλη αυτή η προσπάθεια που ξεκίνησε να επιταχυνθεί κι άλλο, υπάρχει ακόμη πολλή γραφειοκρατία χωρίς λόγο».
Το μέλλον είναι στην Πληροφορική
Σε πολύ καλό επίπεδο βρίσκεται στην Ελλάδα, όπως λέει, και ο τομέας της Πληροφορικής, με τους φοιτητές που βγαίνουν από τα αντίστοιχα τμήματα να είναι σε πολύ υψηλό επίπεδο βρίσκοντας αμέσως δουλειά στο εξωτερικό ή στη χώρα μας.
«Εγώ συνιστώ σε όσους δεν ξέρουν τι να σπουδάσουν να ακολουθήσουν κάτι σχετικό με την Πληροφορική, είναι εντυπωσιακό πόσο δύσκολο είναι για εταιρίες και ερευνητικά κέντρα να προσλάβουν κόσμο. Το μέλλον είναι εκεί».
Κορυφαίες ομάδες στο Ι.Τ.Ε.
Σχετικά με τα μελλοντικά σχέδιά του, αυτά όπως λέει προς ώρας δεν περιλαμβάνουν την επιστροφή στα πάτρια εδάφη, άλλωστε ήδη συζητά με την Google την πιθανότητα να συνεχίσει να εργάζεται εκεί. «Δυστυχώς στην Ελλάδα δεν υπάρχουν ίδιες ευκαιρίες ειδικά όσον αφορά τα Πανεπιστήμια, σε Ευρώπη και ΗΠΑ κάθε χρόνο προσλαμβάνουν το κάθε τμήμα τουλάχιστον 2-3 καθηγητές, εδώ 1 στα 5 χρόνια».
Δεν είναι, πάντως, κάτι που αποκλείει εντελώς αφού υπάρχουν Ιδρύματα όπως το Ι.Τ.Ε. στο Ηράκλειο «όπου στους τομείς π.χ. ασφάλειας υπολογιστών, βιολογίας, λέιζερ, γίνεται δουλειά αντίστοιχου επιπέδου με άλλα μέρη στην Ευρώπη ή στις ΗΠΑ, υπάρχουν ομάδες που είναι στις κορυφαίες του κόσμου. Γι’ αυτό επέλεξα να κάνω και το διδακτορικό μου εκεί».
Η ζυγαριά πάντως δεν γέρνει προς το παρόν υπέρ της επιστροφής, με συνθήκες εργασίας, φορολογία, κλπ, να παίζουν και αυτά το ρόλο τους, «ο καιρός θα δείξει» όπως λέει.
Μιλώντας εξάλλου για συνθήκες εργασίας, ο Μιχάλης λέει πως η Google σε αυτό πρωτοπορεί, δίνοντας μεγάλο βάρος στο να είναι οι εργαζόμενοι καλά ψυχολογικά και χαρούμενοι, παρέχοντας πολλούς μηχανισμούς, υπηρεσίες και γενικότερα υποστήριξη, δίνοντας σημασία στην έννοια της ομαδικής δουλειάς αλλά και βοηθώντας τους συνολικά να εξελιχθούν. Επίσης, η εταιρία υποστηρίζει πολύ την διαφορετικότητα και την αποφυγή διακρίσεων, διαχωρισμών, ρατσισμού, προσλαμβάνοντας π.χ. άτομα που δεν θα τους έπαιρναν αλλού.
ΝΙΚΟΣ ΣΓΟΥΡΟΣ
