Ολοκληρώθηκε η περίφραξη του παραλιακού τμήματος του φοινικόδασους Βάι, με τη σύμπραξη της Διεύθυνσης Δασών, του Δήμου Σητείας και της Περιφέρειας Κρήτης. Είναι μία παρέμβαση, που ήταν απολύτως αναγκαία για να προστατευτούν οι συστάδες και μεμονωμένοι φοίνικες από την ανεξέλεγκτη και διαρκή φθορά που συνεπάγεται η επαφή και χρήση του τμήματος αυτού του δάσους από χιλιάδες επισκέπτες- λουόμενους που εισέρχονταν στο χώρο αυτόν αναζητώντας σκίαση και παρέμεναν στη διάρκεια της ημέρας. Επίσης η υπερεκμετάλλευση του χώρου, έχει επιφέρει πλήρη υποβάθμιση του τμήματος αυτού του φοινικόδασους, γεγονός που συνετέλεσε στην εκτεταμένη προσβολή των εξασθενημένων δέντρων από το ρυγχοφόρο κόκκινο σκαθάρι, δήλωσε στην ΑΝΑΤΟΛΗ ο Διευθυντής Δασών Λασιθίου Μανόλης Κουδουμάς.
Αν και είχε εκπονηθεί μελέτη για την περίφραξη του παραλιακού τμήματος του φοινικοδάσους, από τον ίδιον τον κ. Κουδουμά από το 2016, δεν ελάμβανε υπηρεσιακή έγκριση από ανώτερα κλιμάκια και έτσι, δεν είχε υλοποιηθεί μέχρι φέτος, συνδέοντας το γεγονός με πιθανές παρεμβάσεις «άνωθεν» που σχετίζονται και με την επιχειρηματική εκμετάλλευση του χώρου – αντιδράσεις που, εξ άλλου, εκδηλώνονται μέχρι και σήμερα από επιχειρηματικά συμφέροντα γύρω από το Βάι, τόνισε ο Διευθυντής Δασών.
Διαρκείς προσβολές
Μετά και την κραυγαλέα πλέον διαπίστωση ότι το σκαθάρι έχει εισβάλει στο φοινικόδασος και απειλείται η καταστροφή ενός μνημείου της φύσης που αποτελεί σήμα- κατατεθέν για την ευρύτερη περιοχή της Σητείας και έναν τόπο από τους πιο προβεβλημένους πανελλαδικά, υπήρξε αποφασιστική παρέμβαση από το Δήμο Σητείας και την Αντιπεριφέρεια Λασιθίου και με ταχείες διαδικασίες εξασφαλίστηκε από την Περιφέρεια Κρήτης κονδύλι, για το σκοπό αυτό. Η περίφραξη από ξύλο καστανιάς, αισθητικά συμβατή με το χώρο, τοποθετήθηκε με μέριμνα του Δήμου Σητείας και υποδείξεις του Δασάρχη, ο οποίος είχε μελετήσει το θέμα.
Δυστυχώς, στο Βάι παρατηρούνται διαρκώς νέες προσβολές από το σκαθάρι, ειδικά στο τμήμα που ποδοπατούνταν από τους επισκέπτες και είχε υποβαθμιστεί. Οι προσβολές παρατηρούνται κυρίως σε νεαρά δέντρα περίπου 1 μέτρου ύψος που προβάλουν σαν παραφυάδες από τις ρίζες μεγαλύτερων.
Ο κ. Κουδουμάς εκτιμά ότι περίπου 300 τέτοιοι νεαροί φοίνικες έχουν προσβληθεί και 20-30 μεγάλοι φοίνικες.
Εβδομαδιαίες επισκοπήσεις και παρεμβάσεις
Κάθε εβδομάδα συνεργείο από δασοφύλακες μεταβαίνουν από Άγιο Νικόλαο, Σητεία και Ιεράπετρα, κάνουν επισκοπήσεις και επεμβαίνουν σε τακτά διαστήματα. Όπου εντοπίζουν νέες προσβολές επιχειρούν χημική καταπολέμηση με ενισχύσεις κοκτέιλ εντομοκτόνου για να αναχαιτίσουν την καταστροφική δράση του κόκκινου σκαθαριού, όπως έκαναν και χθες.
«Το σκαθάρι παραμένει μέσα στο φοινικόδασος και είναι άγνωστο ποιά θα είναι η εξέλιξή του. Τον Αύγουστο του 2023 διαπιστώθηκε το πρώτο μεγάλο φοινικόδεντρο στο χώρο στάθμευσης, που είχε προσβληθεί από το σκαθάρι. Αμέσως ξεκίνησε πιο επισταμένος έλεγχος μέσα στο δάσος, όπου διαπιστώθηκε προσβολή πολλών παραφυάδων. Σίγουρα η είσοδος και δράση του σκαθαριού θα είχε ξεκινήσει μια πενταετία πίσω, δηλαδή από το 2018…
Δεν προτιμά πλέον τους κανάριους φοίνικες!
Το πιο σοβαρό όμως πρόβλημα είναι η διαπίστωση από εντομολόγο, τον οποίο επικαλείται ο κ. Κουδουμάς, που υποστηρίζει ότι μετά από τόσα χρόνια που έχει εισέλθει στο νησί, το κόκκινο σκαθάρι έχει προσαρμοστεί στις συνθήκες που βρίσκει και πλέον προσβάλει, κατά προτίμηση τον φοίνικα του Θεόφραστου, το είδος δηλαδή των φοινίκων στο Βάι, αντί τους κανάριους φοίνικες, όπως αντιθέτως συνέβαινε τους πρώτους χρόνους εισβολής του στην Κρήτη!
Τονίζει δε ότι θα πρέπει αυτό να γίνει αντικείμενο επισταμένης μελέτης από εξειδικευμένους επιστήμονες.
Αν το συγκεκριμένο έντομο αποκτά πλέον ενδημικά χαρακτηριστικά, αυτό μπορεί να αποτελεί ακόμη πιο σοβαρή απειλή για την τύχη του φοινικοδάσους και υπαγορεύει την αλλαγή στρατηγικής στην αντιμετώπισή του, ώστε να περισωθεί το μοναδικό αυτό μνημείο της φύσης.
Μια επιπλέον προσπάθεια για την καταπολέμηση του σκαθαριού και προστασία του φοινικοδάσους είναι η προμήθεια και τοποθέτηση σε ακτίνα 5 χλμ. γύρω από το δάσος δεκάδων ειδικών παγίδων με φερορμόνες που θα προσελκύουν τα έντομα, θα παγιδεύονται σε αυτές και κατά τακτά χρονικά διαστήματα θα συλλέγονται από τους παγιδοθέτες φύλακες και θα ανανεώνονται.
Από τον περασμένο μήνα με έγγραφό του προς τη Γενική Διεύθυνση Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ, ο Διευθυντής Δασών Λασιθίου ενημέρωσε για νέες προσβολές του σκαθαριού σε φοίνικες Θεοφράστου, στο Βάι, σημειώνοντας την εφαρμογή πρωτοκόλλου με χημική καταπολέμηση του κολεόπτερου. Επεσήμανε ότι στη θερινή περίοδο αναμένονται και άλλες προσβολές και ότι πραγματοποιούνται συνεχείς επισκοπήσεις από υπαλλήλους της Διεύθυνσης Δασών, για τον εντοπισμό τους.
Ο κ. Κουδουμάς επεσήμανε επίσης ότι δεν έχει πληροφόρηση για τυχόν ενέργειες απομάκρυνσης του ιδιωτικού φυτωρίου που γειτνιάζει με το δάσος, ώστε να μεταφερθεί σε ασφαλή απόσταση αν και φαίνεται να αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή, για το φοινικόδασος.
Το νερό
Όμως οι απειλές για την επιβίωση του φοινικοδάσους αυξάνονται. Άλλη μια προέρχεται από την κλιματική αλλαγή που προστίθεται στις υπόλοιπες. Αφορά τον υδροφόρο ορίζοντα από τον οποίο αντλούν νερό οι φοίνικες με το ριζικό τους σύστημα. Παρατηρείται φέτος ειδικά -ίσως το πρόβλημα ξεκίνησε από πέρυσι- μείωση της στάθμης του νερού και είναι ζήτημα που επίσης θα πρέπει να αντιμετωπιστεί, αλλιώς σύντομα τα αποτελέσματα θα είναι ορατά και μη αναστρέψιμα. Είναι επίσης ένα θέμα που πρέπει να μελετηθεί και κατά πόσον σχετίζεται με τις αντλήσεις νερού που γίνονται στην ευρύτερη περίμετρο του φοινικοδάσους για την άρδευση θερμοκηπιακών ή υπαίθριων γεωργικών καλλιεργειών, ανέφερε ο Διευθυντής Δασών.
Τέλος, ο κ. Κουδουμάς δεν κρύβει και ένα παράπονο, που αφορά στην πλήρη αποστελέχωση της Διεύθυνσης Δασών Λασιθίου και συνδέοντας το πρόβλημα με τον αγώνα προστασίας του φοινικοδάσους. «Την αγωνία αυτή της Υπηρεσίας δεν φαίνεται να συμμερίζεται η Επιθεώρηση Εφαρμογής Δασικής Πολιτικής Κρήτης, δεδομένου ότι ουδέποτε ως σήμερα δεν έδειξε το παραμικρό ενδιαφέρον για το πρόβλημα, που απασχολεί πλέον ολόκληρη την κοινωνία του Ν. Λασιθίου και έτσι «μόνοι μας πορευόμαστε στο δύσκολο δρόμο του καθήκοντος», καταλήγει.
ΝΙΚΟΣ ΤΡΑΝΤΑΣ
