«Ο χωροταξικός σχεδιασμός τουρισμού είναι μια διαδικασία που αποσκοπεί στην ορθολογική και βιώσιμη ανάπτυξη των τουριστικών δραστηριοτήτων σε μια περιοχή. Ο στόχος είναι να βελτιωθεί η ποιότητα του τουριστικού προϊόντος, να διασφαλιστεί η προστασία του περιβάλλοντος, να ενισχυθεί η τοπική οικονομία και να αντιμετωπιστούν οι κοινωνικές και πολιτιστικές επιπτώσεις. Ο σχεδιασμός αυτός περιλαμβάνει τη χωροταξική κατανομή των τουριστικών υποδομών, τη ρύθμιση της γης, την προστασία των φυσικών και πολιτιστικών πόρων και τη διαχείριση των κοινωνικών και οικονομικών επιπτώσεων του τουρισμού».
Αυτό τόνισε ο Αντιπεριφερειάρχης Λασιθίου Γιάννης Ανδρουλάκης, με αφορμή την σύσκεψη, η οποία πραγματοποιήθηκε στην Αντιπεριφέρεια Λασιθίου, στο πλαίσιο της διαβούλευσης που γίνεται επί του προτεινόμενου στρατηγικού χωροταξικού σχεδίου ανάπτυξης του τουρισμού. Ένας τέτοιος σχεδιασμός θα πρέπει, όπως επεσήμανε, να βασίζεται σε συγκεκριμένα στοιχεία και να προβλέπει το συνολικό φάσμα των κοινωνικο-οικονομικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.
Τουρισμός
Κύρια Στοιχεία του Χωροταξικού Σχεδιασμού Τουρισμού:
Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης.
* Καταγραφή Υφιστάμενων Υποδομών: Αξιολόγηση των υφιστάμενων τουριστικών υποδομών (ξενοδοχεία, εστιατόρια, τουριστικά αξιοθέατα, μεταφορές) και του επιπέδου κορεσμού τους.
* Περιβαλλοντική Αξιολόγηση: Εξέταση της υπάρχουσας περιβαλλοντικής κατάστασης της περιοχής (φυσικοί πόροι, ευαίσθητα οικοσυστήματα, προστατευόμενες περιοχές).
* Κοινωνική και Οικονομική Αξιολόγηση: Ανάλυση των κοινωνικών και οικονομικών επιπτώσεων του τουρισμού στην τοπική κοινότητα, συμπεριλαμβανομένων των απασχολούμενων στον τουρισμό, της τοπικής οικονομίας και των κοινωνικών υποδομών.
Καθορισμός Στόχων και Προτεραιοτήτων
– Βιώσιμη Ανάπτυξη: Προώθηση του βιώσιμου τουρισμού που σέβεται και προστατεύει το φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον, ενώ παράλληλα ενισχύει την τοπική οικονομία.
– Ποικιλομορφία του Τουριστικού Προϊόντος: Ανάπτυξη διαφορετικών μορφών τουρισμού (π.χ. πολιτιστικός, αγροτουρισμός, οικοτουρισμός, συνεδριακός τουρισμός) για την αποφυγή μονοκαλλιέργειας και την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου.
– Διατήρηση και Ανάδειξη Πολιτιστικής Κληρονομιάς: Προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής και ιστορικής κληρονομιάς της περιοχής, συμπεριλαμβανομένων αρχαιολογικών χώρων, παραδοσιακών οικισμών και τοπικών εθίμων.
Κατανομή και Ρύθμιση Γης
– Ζώνες Ανάπτυξης Τουρισμού: Ορισμός περιοχών κατάλληλων για τουριστική ανάπτυξη με βάση τα φυσικά χαρακτηριστικά, τις υπάρχουσες υποδομές και την κοινωνική αποδοχή.
– Προστατευόμενες Περιοχές: Καθορισμός ζωνών προστασίας για οικολογικά ευαίσθητες περιοχές, όπου η τουριστική ανάπτυξη θα είναι περιορισμένη ή απαγορευμένη.
– Κατευθύνσεις Χρήσης Γης: Ορισμός κανόνων για την οικοδόμηση και τη χρήση γης, όπως μέγιστα ύψη κτιρίων, αποστάσεις από παράκτιες ή δασικές περιοχές, και περιορισμοί πυκνότητας.
Ανάπτυξη Υποδομών
– Μεταφορικές Υποδομές: Σχεδιασμός και ανάπτυξη υποδομών μεταφορών, όπως αεροδρόμια, λιμάνια, οδικά δίκτυα, που διευκολύνουν την πρόσβαση στους τουριστικούς προορισμούς.
– Τουριστικές Υποδομές: Δημιουργία και αναβάθμιση ξενοδοχειακών μονάδων, χώρων εστίασης, συνεδριακών κέντρων, αθλητικών εγκαταστάσεων και άλλων τουριστικών πόλων έλξης.
– Υποδομές Περιβάλλοντος και Κοινής Ωφέλειας: Ανάπτυξη υποδομών που στηρίζουν τον τουρισμό, όπως δίκτυα αποχέτευσης, ύδρευσης, διαχείρισης αποβλήτων και ενεργειακής κάλυψης.
Διαχείριση Τουριστικής Ζήτησης
– Προώθηση και Μάρκετινγκ: Ανάπτυξη στρατηγικής μάρκετινγκ για την προσέλκυση τουριστών που ταιριάζουν με τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης της περιοχής.
– Εποχικότητα: Στρατηγικές για την αντιμετώπιση της εποχικότητας, όπως η προσφορά εναλλακτικών δραστηριοτήτων εκτός της κύριας τουριστικής περιόδου.
– Διαχείριση Φορτίου Τουριστών: Ρύθμιση του αριθμού των επισκεπτών για την αποφυγή υπερβολικής πίεσης στις υποδομές και το περιβάλλον, με τη χρήση εργαλείων όπως η διαχείριση εισόδου σε ευαίσθητα οικοσυστήματα.
Κοινωνική και Πολιτιστική Συμμετοχή
– Ενίσχυση Τοπικών Κοινοτήτων: Ενθάρρυνση της συμμετοχής των τοπικών κοινοτήτων στον τουρισμό μέσω εκπαίδευσης, επαγγελματικής κατάρτισης και υποστήριξης τοπικών επιχειρήσεων.
– Προστασία Πολιτιστικών Πόρων: Ανάπτυξη προγραμμάτων που προωθούν τον πολιτιστικό τουρισμό και την ανάδειξη των τοπικών παραδόσεων, εθίμων και πολιτιστικών στοιχείων.
– Κοινωνική Συνειδητοποίηση: Εκστρατείες ευαισθητοποίησης για τη σημασία της προστασίας του περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς στον τουρισμό.
Παρακολούθηση και Αξιολόγηση
– Συνεχής Αξιολόγηση: Παρακολούθηση των επιπτώσεων του τουρισμού στην περιοχή και αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας του χωροταξιακού σχεδιασμού.
– Προσαρμοστικότητα Σχεδιασμού: Ευελιξία
Ο Αντιπεριφερειάρχης τόνισε ότι «ο χωροταξιακός σχεδιασμός τουρισμού είναι μια στρατηγική διαδικασία που αποσκοπεί στη διασφάλιση της βιώσιμης ανάπτυξης του τουριστικού τομέα, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, της πολιτιστικής κληρονομιάς και της κοινωνικής ευημερίας. Σκοπός είναι να κατευθυνθεί η τουριστική ανάπτυξη σε κατάλληλες περιοχές, ώστε να μεγιστοποιηθούν τα οφέλη και να ελαχιστοποιηθούν οι αρνητικές επιπτώσεις».
Να εξασφαλίζει
Ο καθορισμός των στόχων του χωροταξικού σχεδιασμού για τον Τουρισμό οφείλει να εξασφαλίζει:
– Βιώσιμη Ανάπτυξη: Εξασφάλιση ότι η τουριστική ανάπτυξη είναι βιώσιμη, λαμβάνοντας υπόψη την περιβαλλοντική προστασία, τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς και την κοινωνική συνοχή.
– Ποικιλομορφία Τουριστικού Προϊόντος: Προώθηση διαφορετικών μορφών τουρισμού (π.χ. πολιτιστικός, οικοτουρισμός, αγροτουρισμός) για να μειωθεί η εξάρτηση από έναν μόνο τύπο τουρισμού και να επιμηκυνθεί η τουριστική περίοδος.
– Οικονομική Ανάπτυξη: Ενίσχυση της τοπικής οικονομίας μέσω της δημιουργίας θέσεων εργασίας, της προώθησης τοπικών προϊόντων και της υποστήριξης τοπικών επιχειρήσεων.
Χωροταξική Οργάνωση
– Ζωνοποίηση: Δημιουργία ζωνών όπου θα επιτρέπεται ή θα ενθαρρύνεται η τουριστική ανάπτυξη, όπως αστικές περιοχές, παράκτιες ζώνες, ορεινές περιοχές, και ζώνες προστασίας όπου θα υπάρχουν περιορισμοί.
– Καθορισμός Κρίσιμων Περιοχών: Προστασία ευαίσθητων περιοχών, όπως οικολογικά σημαντικές ζώνες, αρχαιολογικοί χώροι και παραδοσιακοί οικισμοί, από την υπερβολική τουριστική εκμετάλλευση.
-Υποδομές και Προσβασιμότητα: Σχεδιασμός και ανάπτυξη απαραίτητων υποδομών (οδικό δίκτυο, λιμάνια, αεροδρόμια) που διευκολύνουν την πρόσβαση σε τουριστικές περιοχές χωρίς να επιβαρύνουν το περιβάλλον.
Διαχείριση Φυσικών και Πολιτιστικών Πόρων
– Προστασία Φυσικών Πόρων: Υιοθέτηση μέτρων για την προστασία φυσικών πόρων όπως νερό, έδαφος και αέρας, και διασφάλιση της αειφορίας τους.
– Πολιτιστική Κληρονομιά: Διατήρηση και ανάδειξη των πολιτιστικών μνημείων, παραδοσιακών οικισμών και τοπικών εθίμων ως τμήμα του τουριστικού προϊόντος.
– Περιβαλλοντική Ευαισθητοποίηση: Προγράμματα εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης των τουριστών και της τοπικής κοινότητας για τη σημασία της περιβαλλοντικής και πολιτιστικής προστασίας.
Συμμετοχή Τοπικής Κοινότητας
– Διαβούλευση και Συμμετοχή: Ενεργή συμμετοχή της τοπικής κοινότητας στον σχεδιασμό και την υλοποίηση του τουριστικού σχεδίου μέσω δημόσιων διαβουλεύσεων και συνεργασιών.
-Υποστήριξη Τοπικών Επιχειρήσεων: Ενθάρρυνση της τοπικής επιχειρηματικότητας και δημιουργία κινήτρων για την ανάπτυξη μικρών και μεσαίων τουριστικών επιχειρήσεων.
– Εκπαίδευση και Κατάρτιση: Παροχή εκπαιδευτικών προγραμμάτων για τους τοπικούς επαγγελματίες του τουρισμού, ώστε να βελτιώσουν την ποιότητα των υπηρεσιών τους και να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των επισκεπτών.
Παρακολούθηση και Αξιολόγηση
– Συνεχής Παρακολούθηση: Δημιουργία μηχανισμών παρακολούθησης για την αξιολόγηση της προόδου και των επιπτώσεων του σχεδίου στον τουρισμό και στο περιβάλλον.
– Επαναξιολόγηση και Προσαρμογή: Συνεχής προσαρμογή του σχεδιασμού με βάση τις αλλαγές στις ανάγκες, τις περιβαλλοντικές συνθήκες και τις κοινωνικές αντιδράσεις.
Ο χωροταξικός σχεδιασμός τουρισμού είναι απαραίτητος για τη διασφάλιση μιας ισορροπημένης και αειφόρου τουριστικής ανάπτυξης που θα ωφελεί τόσο τους επισκέπτες όσο και τις τοπικές κοινότητες, ενώ θα προστατεύει το φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον.
Ο χωροταξικός σχεδιασμός σε μια περιφέρεια είναι μια στρατηγική διαδικασία που αποσκοπεί στην ορθολογική κατανομή των χρήσεων γης, την προστασία του περιβάλλοντος και την προώθηση της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης. Περιλαμβάνει την οργάνωση των δραστηριοτήτων στο χώρο, ώστε να επιτευχθεί η βιώσιμη ανάπτυξη και η ισορροπημένη κατανομή πόρων και υποδομών.
Κλείνοντας, ο κ. Ανδρουλάκης επεσήμανε ότι «ο χωροταξικός σχεδιασμός σε μια Περιφέρεια πρέπει να είναι δυναμικός και προσαρμόσιμος, ώστε να ανταποκρίνεται στις μεταβαλλόμενες ανάγκες και προκλήσεις. Μέσω της σωστής διαχείρισης του χώρου, μπορεί να επιτευχθεί μια ισορροπημένη ανάπτυξη που θα προσφέρει μακροπρόθεσμα οφέλη τόσο στην τοπική κοινωνία όσο και στο ευρύτερο περιβάλλον».
ΝΙΚΟΣ ΤΡΑΝΤΑΣ