Στον παραλιακό δρόμο της Ελούντας, λειτούργησε (1938) το «Εργασπάσιο», το πρώτο υπερσύγχρονο εργοστάσιο επεξεργασίας χαρουπιού στην Κρήτη, μοναδικό στο είδος του. Παρέμεινε σε λειτουργία για είκοσι χρόνια. Το επιβλητικό πέτρινο κτίριο κόστισε 95.000 δραχμές, ένα τεράστιο ποσό τότε. Λειτουργούσε μεταξύ Αυγούστου και Μαρτίου μεταξύ 06:00-22:00 και διέθετε κινητήρες Diesel ισχύος 20 αλόγων (ο σπαστήρας χαρουπιού εξακολουθεί να υπάρχει), απασχολούσε 10 εργαζόμενους και είχε χωρητικότητα 8-9 τόνων επεξεργασίας χαρουπιού ανά 8 ώρες. Κατασκεύαζε τρία υποπροϊόντα, μερικά για τοπική κατανάλωση, αν και τα περισσότερα εξάγονταν με πλοία σε όλη την Ευρώπη. Τα επόμενα χρόνια ο χώρος του εργοστασίου χρησιμοποιήθηκε για την εγκατάσταση μηχανημάτων λείανσης ακονιών και αποθήκευσης αλατιού από τις αλυκές, δύο ακόμη προϊόντων της Ελούντας.
ΥΓ: Για να καταλάβουμε τη μεγάλη σημασία που είχαν τα χαρούπια για την επαρχία Μεραμπέλλου, το Δεκέμβριο του 1934 εξήχθησαν από το λιμάνι του Αγίου Νικολάου 1.594.556 οκάδες χαρούπια (2.043 εκατ. κιλά). Έχω αναφερθεί ξανά στα μεγάλα πλοία που, τη δεκαετία του 60, ερχόντουσαν στον Άγιο Νικόλαο, που ίσα- ίσα χωρούσαν στο λιμάνι του και γέμιζαν τα αμπάρια τους με χαρούπια, ιδίως για το Ισραήλ.
ΛΕΩΝ.Κ.
