Ένα τεράστιο φρύο 8.340 γραμμάρια ευδοκίμησε στον κήπο του Μανώλη Σταυρακάκη, της ταβέρνας των Έξω Λακωνίων (Παναγία). Κάθε φορά που βλέπω φρύο θυμάμαι τι… έπαθα όταν πήγα να σπουδάσω στην Αθήνα. Σε ταβέρνα, η παρέα δίπλα μου έτρωγε φρύο και είπα στο σερβιτόρο ότι θέλω κι εγώ φρύο. Δεν κατάλαβε τι του έλεγα! Του έδειξα στο διπλανό τραπέζι και τότε συνεννοηθήκαμε, ότι δηλαδή φρύο είναι το λάχανο, ότι έτσι το ξέρουμε εμείς στην Κρήτη.
- Όπως αναφέρει ο Μανώλης Πιτυκάκης στο «Γλωσσικό Ιδίωμα της Ανατολικής Κρήτης»: Φρύο (από το φρύγιος (= ξηρός, στεγνός) είναι το λάχανο όχι στη σημασία του χορταριού γενικά, ήμερου ή άγριου, αλλά η σφαιροειδής με συμπαγή κάπως και τραγανά λευκά φύλλα κεφαλή της «κράμβης τής λαχανώδους». Τρώγεται και μαγειρεμένο και ωμό σαλάτα.
- Στην κρητική διάλεκτο υπάρχει και η λέξη βρυώνω (=παράγω φρύο). Όλες οι κράμβες (φυλλάδες) δεν μετατρέπονται σε λάχανα. Αυτό εξαρτάται κυρίως από τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν κατά την ανάπτυξη και την περιποίησή τους. Αν στην εποχή που αναπτύσσονται και κάνουν «καρδιά» επικρατούν ζέστες, δεν φρυώνουν. Αντίθετα αν ο καιρός είναι ψυχρός πολύ, τότε φρυώνουν. Προφανώς η φύση προέβλεψε, όπως και σε τόσες άλλες περιπτώσεις, για να μην καταστραφεί ο σπόρος αναπαραγωγής από το δυνατό κρύο, να τον καλύψει με ένα αδιαπέραστο φράγμα πυκνών πεπιεσμένων φύλλων.
ΛΕΩΝ.Κ.
