Του Νικου Μιχελακη
Η συνεχιζόμενη ακατανόητη υποβάθμιση της ελαιοκαλλιέργειας με το εθνικό σχέδιο για την νέα ΚΑΠ και η αδιαφορία πολιτικών παραγόντων για αντιμετώπισή της, απασχόλησε σοβαρά το Δ.Σ. του ΣΕΔΗΚ, το οποίο σε πρόσφατη συνεδρίασή του αποφάσισε να υποβάλλει ένα ακόμη υπόμνημα για το θέμα προς το ΥπΑΑΤ και άλλους συναρμόδιους φορείς.
Το υπόμνημα αυτό, το οποίο υπογράφεται από τον Πρόεδρο του ΣΕΔΗΚ Γιώργο Μαρινάκη Δήμαρχο Ρεθύμνης, είναι το 3ο κατά σειρά που υποβάλλεται για το ίδιο θέμα τους τελευταίους 6 μήνες αφού, όπως τονίζεται σε αυτό, τα υπομνήματα αρ.71/14-4-2021 και 133/16-12-2021 δεν φαίνεται να ελήφθησαν υπ’ όψιν και ούτε καν απαντήθηκαν.
Όπως υπογραμμίζεται στο υπόμνημα αυτό, ενώ η ελαιοκαλλιέργεια στις άλλες Κοινοτικές χώρες (Ισπανία, Ιταλία) ενισχύεται και υποστηρίζεται, στην Ελλάδα, παρά την τεράστια πολιτιστική, κοινωνική, οικονομική, επισιτιστική και περιβαλλοντική σημασία της, εξομοιώνεται με ασκεπείς εκτάσεις (αροτραίες) και βοσκοτόπους και οδηγείται σε δραματική κατάρρευση.
Ωστόσο, η ελαιοκαλλιέργεια στην χώρα μας, η οποία επί χιλιάδες χρόνια είναι άρρηκτα δεμένη με την πολιτιστική, θρησκευτική και οικονομική ζωή των κατοίκων της, εξακολουθεί και σήμερα να έχει ιδιαιτέρα υψηλή στρατηγική αξία.
Προσφέρει εισόδημα και απασχόληση άμεσα στο 40 % των αγροτικών εκμεταλλεύσεων της χώρας (Πιν.1), συμβάλλει σημαντικά στο εξαγωγικό εμπόριο, ενισχύει την επισιτιστική ασφάλεια, ενώ παράλληλα αποτελεί ένα φυσικό δάσος, τεράστιας περιβαλλοντικής αξίας, που συμβάλλει αποφασιστικά στις νέες στρατηγικές της Ε.Ε. «Από το χωράφι στο τραπέζι» και «Βιοποικιλότητα».
Επιπτώσεις ισχύουσας ΚΑΠ στην Ελαιοκαλλιέργεια
Με την ισχύουσα ΚΑΠ, ο τομέας της ελαιοκομίας, όχι μόνο δεν ενισχύθηκε αλλά αντίθετα, υποβαθμίστηκε και δέχτηκε σοβαρά πλήγματα. Μεταξύ αυτών τα κυριότερα ήταν:
- Oι ελαιώνες, ενώ δεν αποτελούν μια απλή εδαφική έκταση, αλλά μια μόνιμη επένδυση, η οποία απαιτεί μόχθους γενεών για να υπάρξουν, εντάχθηκαν αδικαιολόγητα στην περιφέρεια «Δενδρώδεις καλλιέργειες» και ενισχύονται με βάση την έκταση του εδάφους που καταλαμβάνουν και όχι με την πραγματική δική τους αξία, η οποία είναι πολλαπλάσια της αξίας του εδάφους
- Οι ενισχύσεις που προβλέπονται για τους ελαιοπαραγωγούς είναι αντιστρόφως ανάλογες με τον συνολικό αριθμό τους. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΣΔΕ (Πιν.1) οι ελαιοκομικές εκμεταλλεύσεις, ενώ αποτελούν το 40% του συνόλου των γεωργικών εκμεταλλεύσεων της χώρας, απολαμβάνουν μόνο το 20% περίπου του συνόλου των ενισχύσεων.
- Οι ενισχύσεις των περίπου 550 εκατομ. €, που επί δεκαετίες παρεχόταν μόνο στους ελαιώνες, αφού μειώθηκαν αρχικά σε μόνο 470 εκατομ. €, κατανεμήθηκαν στην συνέχεια σε σειρά άλλων δενδρωδών καλλιεργειών, με αποτέλεσμα η ανά στρέμμα αναλογούσα ενίσχυση να μειωθεί μέχρι και 70%.
- Η εθνική απόφαση περικοπής των ενισχύσεων των παραγωγών με εκτάσεις κάτω από 4 στρ. ή με ενισχύσεις χαμηλότερες των 250 €, η όποια -με δεδομένο ότι η μέση έκταση ελαιώνων ανά παραγωγό στην Κρήτη είναι μόλις 11 στρ.- συνετέλεσε ώστε χιλιάδες ελαιοπαραγωγοί, άνω του 30%, του συνόλου, να τεθούν εκτός ενισχύσεων.
Η ιδιαιτερότητα των παραδοσιακών ελαιώνων
Οπωσδήποτε με την πολιτική υποβάθμισης της ελαιοκαλλιέργειας, ιδιαίτερα ευάλωτοι υπήρξαν οι παραδοσιακοί ελαιώνες της χώρας, οι οποίοι συνήθως βρίσκονται σε επικλινείς δύσβατες περιοχές και έχουν αυξημένο κόστος καλλιέργειας και χαμηλή παραγωγικότητα.
Ένα μεγάλο ποσοστό τους άρχισαν να εγκαταλείπονται, να μένουν ακαλλιέργητοι, να καταλαμβάνονται από ζιζάνια και να γίνονται θύματα πυρκαγιών με οδυνηρές συνέπειες στο περιβάλλον, το κλίμα και την διάβρωση του εδάφους!
Ωστόσο, η κοινωνική και ιδίως η περιβαλλοντική αξία των ελαιώνων αυτών είναι τεράστια αφού:
– Λειτουργούν ως ένα φυσικό δάσος, που με το αειθαλές φύλλωμά τους, αποτελούν ένα μόνιμο και ανέξοδο απορροφητήρα CO2, που συμβάλλει αποφασιστικά στην αποτροπή της κλιματικής κρίσης.
– Φιλοξενούν πολυάριθμα είδη χλωρίδας και πανίδας, συμβάλλοντας αποφασιστικά στην διατήρηση της «βιοποικιλότητας».
Η προστασία των παραδοσιακών Ισπανίας
Ενώ στην Ελλάδα, ελαιώνες με τη νέα ΚΑΠ υποβαθμίζονται και εξομοιώνονται με ασκεπείς εκτάσεις και βοσκότοπους, στην Ισπανία και στην Ιταλία τυγχάνουν ιδιαίτερης στήριξης.
Στην Ισπανία, όπως ανακοίνωσε πρόσφατα ο Υπουργός Γεωργίας κ. Planas, οι παραδοσιακοί ελαιώνες, σύμφωνα με το στρατηγικό σχέδιο της χώρας, εντάσσονται στις συνδεδεμένες ενισχύσεις και στα οικολογικά σχήματα.
Ειδικότερα στο μέτρο αυτό εντάσσονται γενικά οι ξηρικοί ελαιώνες που βρίσκονται σε εδάφη με κλίσεις άνω από 25%, αλλά και οι ελαιώνες με μικρότερες κλίσεις, που έχουν πυκνότητα φύτευσης μέχρι 8 δέντρα ανά στρέμμα.
Το μέτρο επικρότησε η Ένωση Μικρών Αγροτών (UPA) Ανδαλουσίας, η οποία το χαρακτήρισε ως «ιστορικό ορόσημο»
Προτάσεις ΣΕΔΗΚ
Ο ΣΕΔΗΚ μετά τα παραπάνω προτείνει όπως το ΥπΑΑΤ εξετάσει και εντάξει στο σχέδιο της ΚΑΠ αλλά και στα Εθνικά σχέδια τα έξης:
Στα πλαίσια της νέας ΚΑΠ:
- Ένταξη της Ελαιοκαλλιέργειας σε χωριστή ειδική «αγρονομική περιφέρεια», μέσα στην οποία οι άμεσες ενισχύσεις θα πρέπει να διατηρηθούν και αν χρειαστεί, να τεθούν σε πλαίσια μόνο αγρονομικής περιφερειακής σύγκλισης.
- Υποστήριξη των παραδοσιακών ελαιώνων, που βρίσκονται σε δύσβατες περιοχές με ένταξή τους στις συνδεδεμένες και αναδιανεμητικές ενισχύσεις, ανεξάρτητα από την έκτασή τους.
- Αποκατάσταση των περικομμένων ενισχύσεων των μικρών ελαιοπαραγωγών που έχουν ελαιώνες κάτω των 4 στρ. ή λαμβάνουν ενισχύσεις κάτω από 250 € και ένταξή τους στο μέτρο των ενισχύσεων των 1.250 €, που προτείνεται από θεσμούς της Ε.Ε. για μικρούς παραγωγούς.
Στα πλαίσια της εθνικής πολιτικής:
- Εξυγίανση της διάθεσης του ελαιολάδου με θέσπιση μέτρων διάθεσης του χύμα με πλειοδοτικούς διαγωνισμούς και προώθησης της διάθεσης τυποποιημένου με την δημιουργία μεγάλων βιώσιμων μονάδων τυποποίησης και εξαγωγών.
- Προστασία της ποιότητας με ένταξη της Δακοκτονίας στις φιλοπεριβαλλοντικές δράσεις και ριζική αναδιοργάνωση της εφαρμογής της όπως έχει αναφερθεί σε άλλα υπομνήματα.
- Κάλυψη από ΕΛΓΑ των ζημιών στις ελιές από καύσωνες στην άνθηση, αφού η εξαίρεση τους με τον ισχύοντα κανονισμό είναι άδικη και δεν έχει καμία επιστημονική ή αγρονομική βάση.
*Ο Νίκος Μιχελάκης είναι Δρ. Γεωπόνος, πρώην Διευθυντής του Ινστιτούτου Ελιάς Χανίων και Επιστ. Σύμβουλος του ΣΕΔΗΚ. Τα άρθρα του εκφράζουν προσωπικές απόψεις και δεν απηχούν κατά ανάγκη τις απόψεις του ΣΕΔΗΚ. Μπορούν να αναδημοσιευτούν μόνο μετά από άδεια του ([email protected])
