H ιστορικός Μαρία Σωρού κοινοποίησε μια μοναδική φωτογραφία του κεντρικού δρόμου της πόλης μας (Ρούσου Κουνδούρου) από το έτος 1898, όταν η Γαλλία, ως ειρηνευτική δύναμη κατά την επανάσταση των χριστιανών το 1897, είχε αναλάβει τη στρατιωτική διοίκηση του νομού Λασιθίου:
Στη φωτογραφία βλέπουμε αρκετή… κίνηση στον κεντρικό δρόμο του Αγίου Νικολάου, τέτοιες μέρες περίπου το 1898. Ανοικτά του λιμανιού διακρίνουμε το γαλλικό πολεμικό πλοίο «Le Bugeaud». Στη λεζάντα της φωτογραφίας αναφέρεται ότι ο (Άγιος) Νικόλαος είναι «le seul village de la côte arborant encore le pavillion grec»= «το μόνο χωριό στην ακτή που εξακολουθεί να φέρει την ελληνική σημαία» και εξηγεί η ιστορικός:
«Το 1897 η Γαλλία, ως ειρηνευτική δύναμη, είχε αναλάβει τη στρατιωτική διοίκηση του νομού Λασιθίου. Γαλλικά αγήματα είχαν καταλάβει τη Σητεία, όπου εγκαταστάθηκε και ο Γάλλος διοικητής, την Ιεράπετρα και την Σπιναλόγκα και έχουν υψώσει τη σημαία τους. Μόνο η Επαναστατική Επιτροπή Αγίου Νικολάου-Κριτσάς αρνείται στον Γάλλο στρατιωτικό διοικητή Emile Destelle να αποβιβάσει άγημα, δηλαδή να καταλάβει την πόλη και να υψώσει τη γαλλική σημαία, με διάφορες προφάσεις. Πιθανότατα επειδή αυτό θα σήμαινε έλεγχο της τοπικής επαναστατικής διοίκησης και, φυσικά, της εμπορικής δραστηριότητας που διεξαγόταν από το λιμάνι της πόλης. Αργότερα θα το δεχθούν και μάλιστα από τις αρχές του 1899 η γαλλική σημαία θα κυματίζει στο Τελωνείο και άλλα δημόσια κτίρια και στον Μύλο, ενώ ο Άγιος Νικόλαος θα είναι μέχρι το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς έδρα τόσο της νομαρχίας Λασιθίου (νομάρχης ο Εμμανουήλ Φουνταλίδης), όσο και της γαλλικής στρατιωτικής διοίκησης υπό τον συνταγματάρχη Emile Destelle.
Υ.Γ. Η φωτογραφία είναι από το αρχείο του Jean Destelle, εγγονού του Emile Destelle. Το… χωράφι αριστερά της φωτογραφίας είναι σήμερα η Εθνική Τράπεζα!
ΛΕΩΝ. Κ.
