Το ερώτημα: «Θάνατος από COVID-19 ή με COVID-19;», δεν αποτελεί πλέον μόνο δημοσιογραφική απορία ή ερώτημα των πολιτών που αναρωτιούνται πως γίνεται να διαχωριστεί η αιτία Θανάτου κι αν τελικά όλοι πεθαίνουν από κορονοϊό, αλλά και ερώτημα που θέτει πλέον η επιστημονική, ιατρική κοινότητα, δεδομένου ότι βρισκόμαστε σε μια φάση της πανδημίας που γενικεύονται τα κρούσματα στο σύνολο του πληθυσμού με την τελευταία μετάλλαξη. Έτσι διαπιστώνεται πως σε παγκόσμιο επίπεδο υπάρχει μεγάλος αριθμός πιστοποιητικών θανάτου τα τελευταία 2 περίπου έτη με αιτία θανάτου την COVID-19.
Ένα ερώτημα που τίθεται όλο και περισσότερο τελευταία είναι πόσοι άνθρωποι από αυτούς απεβίωσαν πράγματι από COVID-19 και όχι από άλλο πρόβλημα υγείας που είχαν παράλληλα με COVID-19. Μάλιστα, το ερώτημα αυτό είναι σημαντικό για την κατανόηση του αντίκτυπου της πανδημίας στην κοινωνία αλλά και για τα μελλοντικά αντανακλαστικά της πολιτείας σε αυτή.
Απέναντι στο ερώτημα αυτό, οι Καθηγητές της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Λίνα Πάσχου (Επίκουρη Καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας), Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (Καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής) και Θάνος Δημόπουλος (Καθηγητής Θεραπευτικής-Αιματολογίας-Ογκολογίας και Πρύτανης ΕΚΠΑ) παίρνουν θέση και ανοίγουν την ατζέντα της συζήτησης. Αναφέρουν συγκεκριμένα ότι «ειδικά στο απόγειο του πρώτου και δευτέρου κύματος, υπήρχαν πολύ καλές ενδείξεις ότι ακόμη και οι πιο ηλικιωμένοι άνθρωποι, που συνήθως παρουσιάζουν αρκετές νοσηρότητες, πέθαιναν από COVID-19 και όχι απλώς με COVID-19. Σε σύγκριση με το σημείο που βρισκόμαστε τώρα, τα ποσοστά μόλυνσης από κορονοϊό δεν ήταν τόσο υψηλά, αλλά ήταν πολύ αυξημένοι οι θάνατοι μεταξύ ατόμων με COVID-19».
Εκείνο που επισημαίνουν όμως είναι πως «με το κύμα Omicron το ερώτημα γίνεται πολύ δυσκολότερο να απαντηθεί. Τα ποσοστά μόλυνσης είναι τόσο υψηλά, που η πιθανότητα να εισαχθεί κάποιος στο νοσοκομείο ή και να πεθάνει ενώ έχει μολυνθεί από κορονοϊό είναι πολύ μεγάλη. Επιπρόσθετα, το πρόγραμμα εμβολιασμού και αναμνηστικών δόσεων παρέχει στους ανθρώπους πολύ υψηλά (95% +) επίπεδα προστασίας από θάνατο λόγω COVID-19. Επομένως, είναι πιθανό αυτή τη στιγμή τα στατιστικά στοιχεία με αιτία θανάτου την COVID-19 να υπερεκτιμούν το πόσοι άνθρωποι πεθαίνουν πραγματικά λόγω μόλυνσης με την παραλλαγή Omicron».
Με αφορμή τα παραπάνω και την συζήτηση που έχει ανοίξει, ο Συντονιστής στο Λασίθι των κλινικών Covid 19 Δρ. Νίκος Μουδατσάκης, επισημαίνει στην ΑΝΑΤΟΛΗ και το δημοσιογράφο Μιχάλη Ατσαλάκη πως «τα ερωτήματα και τα συμπεράσματα που προκύπτουν και καταγράφονται από τους καθηγητές είναι στο σωστό δρόμο. Ασφαλώς, πρέπει να πούμε πως είναι εξαιρετικά δύσκολο να ξεκαθαρίσει αυτή την περίοδο αν ο θάνατος για παράδειγμα σε μια ηλικιωμένη γυναίκα που νοσηλευόταν στο νοσοκομείο και διαγνώστηκε και με κορονοϊό, προήλθε τελικά από καρδιακή εμβολή, η οποία προκλήθηκε από τον κορονοϊό», αναφέρει.
Εξηγώντας περαιτέρω, χρησιμοποιεί πολλά παραδείγματα θανάτων, κυρίως ηλικιωμένων που τα ζητήματα συννοσηρότητας προκαλούν συσκότιση της εικόνας ή ερωτηματικά. Όταν για παράδειγμα πρόκειται για μια γυναίκα ή ένα άντρα στα 87 ή στα 90 έτη, αντιλαμβανόμαστε πως μια σαφής διάγνωση είναι δύσκολη. Επίσης, όπως επισημαίνει ο γιατρός, τίθεται πλέον και το ερώτημα, αν έχει αξία και σημασία να μπει το δημόσιο σύστημα υγείας σε διαδικασία πολύ εξειδικευμένων εξετάσεων που κοστίζουν παρά πολλά χρήματα στο σύστημα υγείας για να ξεκαθαριστεί σ’ ένα πιστοποιητικό η ακριβής αιτία θανάτου.
«Εκτίμησή μου είναι πως θα είναι πολύ δύσκολο να αποτιμήσουμε τον ακριβή αριθμό των θυμάτων της πανδημίας στα χρόνια που θα διαρκέσει. Είναι μια δύσκολη διαδικασία γιατί όταν με ξεκάθαρο τρόπο, ο κορονοϊος έρχεται να προκαλέσει τον θάνατο αυτό είναι σαφές. Αν όμως είναι πολλοί οι παράγοντες που επηρεάζουν και προκύψει και κορονοϊός, δεν μπορεί κανείς να αποσαφηνίσει ποια ακριβώς αιτία οδηγεί στην απώλεια της ανθρώπινης ζωής», αναφέρει ο κ. Μουδατσάκης.
Πάντως οι καθηγητές του Πανεπιστημίου Αθηνών επισημαίνουν πως «αναμένονται λεπτομερείς αναλύσεις της θνησιμότητας καθώς και των δεδομένων των πιστοποιητικών θανάτων σε αυτή τη χρονική περίοδο, για να μπορέσουμε να απαντήσουμε με βεβαιότητα στο ερώτημα. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει πλέον όλοι όσοι συντάσσουμε σχετικά πιστοποιητικά να αναρωτιόμαστε διπλά αν ο συνάνθρωπός μας απεβίωσε εξαιτίας της COVID-19 ή εξαιτίας άλλης νόσου έχοντας ταυτόχρονα COVID-19».
Από την πλευρά του ο κ. Μουδατσάκης, συντάσσεται με την αντίληψη πως «μια εγκύκλιος που θα στηριχθεί σε γνωμοδότηση αρμόδιων επιστημονικών επιτροπών, ίσως δώσει μια κατεύθυνση για να μπορεί να αποσαφηνιστεί το δύσκολο ερώτημα: Θάνατος από COVID-19 ή με COVID-19».
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΤΣΑΛΑΚΗΣ
