Μηνύματα κατά του ρατσισμού από Χανιώτες που ζουν στο εξωτερικό

Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Ρατσισμού εορτάζεται κάθε χρόνο στις 21 Μαρτίου υπενθυμίζοντας την ανάγκη να ενώσουμε τις φωνές μας για τα θύματα του ρατσισμού, των φυλετικών διακρίσεων και της ξενοφοβίας.
Iδιαίτερα σήμερα, που η Ελλάδα βυθίζεται για μια ακόμη χρονιά στη δίνη της οικονομικής κρίσης με την τραγωδία του προσφυγικού να εξελίσσεται φέρνοντας χιλιάδες πρόσφυγες – μετανάστες στη χώρα ως πέρασμα για την Ε.Ε., αναζητώντας μια ασφαλή και αξιοπρεπή ζωή.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Ρατσισμού τα “Χανιώτικα νέα” μίλησαν με Χανιώτες που τα τελευταία χρόνια ζουν και εργάζονται στο εξωτερικό για το αν έχουν δεχθεί κάποιου είδους ρατσισμό λόγω των στερεοτύπων που επικρατούν μέσω των Μ.Μ.Ε. για τους Ελληνες.
Αυτές είναι οι ιστορίες τους…

Νίκη Λατινάκη, Αγγλία: «Ρατσισμός και εκμετάλλευση από τους ίδιους τους συμπατριώτες μας»
«Προσωπικά ούτε στους χειρότερους εφιάλτες μου δεν πίστευα ότι στα πενήντα θα βρεθώ να αγωνίζομαι από το μηδέν να σταθώ με αξιοπρέπεια σε μια άλλη χώρα. Είναι αυτό που λέμε στην Κρήτη “ποτέ μη λες ποτέ”.
Αυτό που θέλω να επισημάνω είναι ότι από Ελβετία, Γερμανία ως την Αγγλία που εγκατασταθήκαμε μόνιμα πλέον ρατσισμό και εκμετάλλευση αντιμετωπίσαμε από τους ίδιους τους συμπατριώτες μας. Πραγματικά λυπάμαι που το λέω αλλά έτσι είναι. Θεώρησαν ότι η ανάγκη μας για εργασία τούς έδινε το δικαίωμα να μας εκμεταλλευτούν προς όφελός τους. Κάποιοι συμπατριώτες (όχι όλοι) που ήταν μόνιμοι κάτοικοι για χρόνια εδώ μάς είδαν απαξιωτικά. (Δεν ήμασταν του επιπέδου τους). Μάς κατηγορούσαν ότι εμείς, οι πολίτες και όχι το πολιτικό διεφθαρμένο σύστημα ήμασταν υπεύθυνοι για την πτώχευση στην Ελλάδα. Ενιωθα άβολα στις συζητήσεις διότι έπρεπε να υπερασπιστώ τον εαυτό μου και τη χώρα μου από τις επιθέσεις που δεχόμασταν. Ενώ οι γνήσιοι Αγγλοι μπορώ να πω ότι μάς φέρθηκαν με καλοσύνη και ευγένεια. Η ευγένειά τους, έστω και τυπική, εμάς μάς “βόλεψε” όταν φτάσαμε ουρανοκατέβατοι, χαμένοι στη χώρα τους. Ποτέ δεν μας πρόσβαλαν, δεν μας μείωσαν, δεν μας έκαναν να νιώσουμε άβολα. Το αντίθετο. Οι καλύτεροι φίλοι μας ακόμη και σήμερα είναι Αγγλοι. Μάς άνοιξαν τα σπίτια τους και την αγκαλιά τους. Αυτό όμως πριν το κάνουν σ’ έχουν τσεκάρει αν είσαι σωστός. Δεν ανοίγονται εύκολα.
Ο Ανδρέας δούλευε στην αρχή σε μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες, εκεί ήταν πολύ δύσκολα. Με τον χρόνο γνωριστήκαμε, ήταν πολύ ικανοποιημένοι με την εργασία του και έτσι ο ένας τον σύστηνε στον άλλο. Εγώ στην αρχή φρόντιζα κάποιους παππούδες που ήταν άψογοι στη συμπεριφορά τους, παρά το ότι δεν ήξερα ούτε μια λέξη να πω. Πάντα στο καθημερινό λεξιλόγιό τους υπάρχουν οι φράσεις please, thank you, sorry. Τώρα εργάζομαι σ’ ένα ελληνικό καφέ – ζαχαροπλαστείο όπου ετοιμάζω ελληνικά γλυκά. Ποτέ δεν νιώσαμε υποδεέστεροι ούτε στις εργασιακές μας σχέσεις ούτε στην καθημερινή επικοινωνία που είχαμε.
Πολλές φορές αναρωτιέμαι γιατί εμείς σαν χώρα μείναμε τόσο πίσω. Η απάντηση είναι στις λέξεις σεβασμός, δικαιώματα και υποχρεώσεις. Η λογική μας λέει ότι πρέπει να μείνουμε εδώ και να αγαπήσουμε την καινούργια πατρίδα. Το συναίσθημα όμως, η καρδιά πονάει που αναγκαζόμαστε να είμαστε μακριά από την Ελλάδα μας».
* Η Νίκη Λατινάκη γεννήθηκε στα Χανιά και δραστηριοποιούνταν ως ελεύθερη επαγγελματίας. Τα τελευταία χρόνια, μαζί με τον σύζυγό της, ζει και εργάζεται στην Αγγλία.

Εύα Καλαϊτζάκη, Στουτγάρδη:  «Ρατσισμός ναι, αλλά όχι από τους Γερμανούς, από τους ίδιους τους Ελληνες»
«Σχεδόν τρία χρόνια πριν… Με λίγες βαλίτσες με τα απαραίτητα και ένα κιβώτιο φορτωμένο ελπίδες για ένα καλύτερο, πιο δίκαιο αύριο, κυρίως για τη μικρούλα μας, την κορούλα μας, προσγειωθήκαμε στη Στουτγάρδη.
Ανατρέχοντας στο ξεκίνημά μας θυμάμαι δυστυχώς ότι την οδυνηρότερη έκπληξη όλων την επιφύλαξαν για μας οι ήδη εδώ Ελληνες… Οι “παλιοί”… Για μένα ειδικότερα ήταν ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα, γιατί δεν γνώριζα καθόλου τη γλώσσα. Ο σύντροφός μου άρχισε αμέσως την αναζήτηση εργασίας κι εγώ τα μαθήματα γερμανικών… Εκεί, σε ένα από τα πρώτα διαλείμματα, ήταν και η πρώτη επαφή με μια άλλη πραγματικότητα από αυτή που πίστευα. Παραδίπλα μου συζητούσαν 2 “παλιοί” Ελληνες με θέμα εμάς, τους “νεομετανάστες”… Ο πιο επιεικής χαρακτηρισμός που άκουσα ήταν: “Καλά να πάθουμε, που όλο γλεντούσαμε και καλοπερνάγαμε και όλο στην κλεψιά και το ψέμα”… Και αναρωτιέμαι… για μας μιλάνε, που δουλεύαμε 16 ώρες τη μέρα, που δεν αφήσαμε δραχμή χρέος στην Εφορία, τεβε, ικα, προμηθευτές;
Και αυτή ήταν εφεξής και η συχνότερη φράση που έβγαινε από τα χείλη των “παλιών” Ελλήνων σχεδόν σε κάθε συζήτηση. “Καλά να πάθουμε…”. Φυσικά για βοήθεια ούτε λόγος! Πολλές φορές βρεθήκαμε μπροστά ακόμα και σε εσκεμμένα λάθος πληροφορίες, σε ερωτήσεις που αφορούσαν για παράδειγμα την Εφορία, την αμοιβή, τα εργασιακά… Ημασταν πολίτες 3ης κατηγορίας γι’ αυτούς που έπρεπε επιπλέον να υποφέρουν… Εγώ προσωπικά, πηγαίνοντας στην αρχή που μάθαινα παράλληλα τη γλώσσα, για δουλειά σε ελληνικό εστιατόριο, ήμουν ένα ακόμη από τα θύματα του συγκεκριμένου κλάδου, αδήλωτη εργαζόμενη, χωρίς καμία ασφάλιση, με τραγικά ωράρια πέραν των συμφωνηθέντων και οικτρή αμοιβή επίσης μακριά από ό,τι είχαμε συμφωνήσει…
Ρατσισμός! Οχι από εκεί που το περιμένεις, από τους Γερμανούς, αλλά από το ίδιο σου το αίμα!
Στην πορεία, γνωρίσαμε αρκετούς “νεομετανάστες” σαν και εμάς και ακούσαμε πολύ χειρότερα: Κρατημένα διαβατήρια, πέταγμα στον δρόμο, εξευτελισμό, μη πληρωμή.
Εξαιρέσεις φυσικά και υπάρχουν, αλλά είναι ελάχιστες. Από Γερμανούς, συνήθως ακούς κάποιο πικρόχολο σχόλιο κυρίως λόγω της παραπληροφόρησης των Μ.Μ.Ε., αλλά δεν εισέπραξα κακία. Αυτό το συναίσθημα ανήκει ολοκληρωτικά σε αυτούς που θεωρούσαμε δικούς μας…
Σήμερα, τα πηγαίνουμε πια καλύτερα στη ζωή μας… Πάντα όμως, η κρυφή πληγή του ξενιτεμού από την αγαπημένη μας πατρίδα είναι εκεί… Δεν ξανοίγουν πια καμιά θάλασσα τα μάτια μου…».
*Η Εύα Καλαϊτζάκη κατάγεται από τα Χανιά και εργαζόταν ως ελεύθερη επαγγελματίας. Τα τελευταία χρόνια ζει με την οικογένειά της στη Στουτγάρδη και εργάζεται στον Δήμο Kornwestheim.

Μιχάλης Τζατζάνης, Βιέννη: «Ξενοφοβία είναι ο φόβος για το άγνωστο»
«Ζω πλέον 18 χρόνια στο εξωτερικό, τα περισσότερα από αυτά στη Βιέννη της Αυστρίας. Ολα αυτά τα χρόνια δεν έχω ζήσει κάποιο περιστατικό ρατσισμού απέναντί μου και δη λόγω της ελληνικής καταγωγής μου. Εχουν υπάρξει βέβαια περιστασιακά ξενοφοβικά γεγονότα, με παραληρήματα του είδους “να φύγετε, να πάτε αλλού!” και “εδώ είναι Αυστρία και μιλάμε γερμανικά”.
Αλλά αυτά είναι ξενοφοβία, ο φόβος για το άγνωστο, το μη οικείο, το διαφορετικό και συνήθως φταίει είτε η περίσσεια αλκοόλ είτε η έλλειψη παιδείας ή ψυχοφαρμάκων. Δεν είναι πάντως ρατσισμός, όπως εγώ καταλαβαίνω την έννοια αυτή.
Η ξενοφοβία, η οποία μπορεί εν μέρει να εξηγηθεί ως ενστικτώδης αντίδραση στο άγνωστο, αλλά σίγουρα δεν μπορεί να δικαιολογηθεί σε λαούς που θεωρούν τους εαυτούς τους πολιτισμένους, είναι αυτό που βλέπουμε καθημερινά στις οθόνες μας. Απλοί πολίτες που αντιδρούν στο κύμα προσφύγων γιατί φοβούνται “τι θα απογίνουμε;”. Κατανοητή σαν αντίδραση, αλλά για μένα απαράδεκτη, ειδικά απέναντι στους καθαυτό πρόσφυγες από τη Συρία και τις άλλες εμπόλεμες περιοχές.
Αυτό που με φοβίζει είναι η προσπάθεια διαφόρων ακροδεξιών μορφωμάτων (AfD, PEGIDA, X.A. κ.ο.κ.) να μετατρέψουν την ξενοφοβική αυτή πρώτη αντίδραση σε γνήσιο ρατσισμό έναντι όλων των μουσουλμάνων. Το ιδιαίτερο σε αυτή την προπαγάνδα ρατσισμού είναι ότι δεν γίνεται κανένας διαχωρισμός. Είναι όλοι μουσουλμάνοι και άρα όλοι κακοί, ως αν το παιδάκι, που γλύτωσε από του Χάρου τα δόντια, είναι ο εχθρός της Ευρώπης.
Αυτή η ισοπεδωτική λογική απέναντι σε μία θρησκεία είναι για μένα ο ορισμός του ρατσισμού.
Και είναι τεράστια η διαφορά αν η αντίδρασή μας στο προσφυγικό είναι “απλά” ξενοφοβική ή ρατσιστική! Γιατί το άγνωστο, το ξένο, με τον καιρό γίνεται πιο οικείο και ο φόβος ημερεύει, αλλά ο ρατσισμός απέναντι στον μουσουλμάνο με το μούσι ή τη μουσουλμάνα με το τσεμπέρι παραμένει μίσος γιατί κι αυτοί παραμένουν μουσουλμάνοι όσο κι αν πλέον δεν μας είναι ξένοι».
*Ο Μιχάλης Τζατζάνης γεννήθηκε και μεγάλωσε στα Χανιά. Ζει από το 1999 στη Βιέννη με τη γυναίκα του και την οκτάχρονη κόρη του. Είναι απόφοιτος του Τμήματος Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου και διδάκτορας Οικολογίας του Πανεπιστημίου της Βιέννης. Εργάζεται στον Αυστριακό Οργανισμό Προώθησης της Επιστήμης ως Εθνικό Σημείο Επαφής της Αυστρίας στα Προγράμματα Ερευνας και Καινοτομίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για θέματα περιβάλλοντος και κλιματικής αλλαγής.

Ολγα Κολοκυθά, Βιέννη: «Ποτέ δε βίωσα κάποιο περιστατικό ρατσισμού στο Πανεπιστήμιο»
«Εφυγα από την Ελλάδα αρχικά το 2001, μετά το τέλος των προπτυχιακών μου σπουδών στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Εζησα στην Αγγλία όπου έκανα το μεταπτυχιακό μου και τώρα ζω στην Αυστρία. Δοκίμασα να επιστρέψω στην Ελλάδα τρεις φορές, αλλά δεν τα κατάφερα καθώς δεν υπήρχαν προοπτικές εργασίας και έτσι αποφάσισα να εγκατασταθώ στη Βιέννη. Η αλήθεια είναι ότι εδώ μου δόθηκαν ευκαιρίες εργασίας, κάτι που δε μου συνέβη στην Ελλάδα. Οι πρώτοι μου εργοδότες ήταν Αυστριακοί, η δεύτερη εργοδότης μου Αμερικανίδα και τώρα ο εργοδότης μου είναι το μεγαλύτερο Πανεπιστήμιο της χώρας.
Διδάσκω στο Πανεπιστήμιο, σε δύο γλώσσες (αγγλικά και γερμανικά), από τις οποίες καμία δεν είναι η μητρική μου. Η πλειοψηφία των φοιτητών μου είναι γερμανόφωνοι και στην καθημερινότητά μου έρχομαι αρκετά σε επαφή με Αυστριακούς. Κάθε φορά που θα συστηθώ λέω ότι είμαι από την Κρήτη, από την Ελλάδα. Ποτέ δε βίωσα κάποιο περιστατικό ρατσισμού και ποτέ δεν ένιωσα ότι αντιμετωπίστηκα με διαφορετικό τρόπο εξαιτίας της καταγωγής μου.
Από την προσωπική μου επαφή με τους Αυστριακούς έχω δει να είναι ανοιχτοί στους ξένους. Γνωρίζω πολλούς που είναι ευαισθητοποιημένοι απέναντι στο προσφυγικό, που έχουν έρθει στην Ελλάδα να βοηθήσουν, στη Λέσβο συγκεκριμένα, πολύ πριν το θέμα πάρει αυτή την τεράστια δημοσιότητα. Νομίζω ότι η Βιέννη, η πόλη με τον μεγαλύτερο αριθμό μεταναστών από διάφορες χώρες, έχει μεγαλύτερη ανεκτικότητα στο ζήτημα από άλλες περιοχές της Αυστρίας. Αυτό δείχνει ότι παρ’ όλο που μας τρομάζει ό,τι δεν ξέρουμε, η επαφή είναι ο μόνος τρόπος να το γνωρίσουμε, να το απενοχοποιήσουμε και να το αποδεχτούμε».
*Η Ολγα Κολοκυθά γεννήθηκε και μεγάλωσε στα Χανιά. Από τον Αύγουστο του 2013 εργάζεται ως Assistant Professor στο Τμήμα Επιστημών της Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου της Βιέννης. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα είναι στον τομέα της επικοινωνίας και πολιτιστικής βιομηχανίας, πολιτιστικών θεσμών, πολιτιστικής πολιτικής, πολιτισμού σε περιόδους κρίσης και του πολιτισμού ως εργαλείου άσκησης πολιτικής.

Ζανιδάκης Νίκος, Αγγλία:  «Δεν έγινα ποτέ δέκτης ρατσιστικής συμπεριφοράς από άλλους συμφοιτητές μου»
«Η εμπειρία μου στο εξωτερικό ξεκίνησε πριν περίπου ενάμιση χρόνο, όταν αποφάσισα να ξεκινήσω τις μεταπτυχιακές μου σπουδές στη Μεγάλη Βρετανία! Κατά τη διάρκεια των σπουδών μου συνεργάστηκα και συναναστράφηκα, τόσο σε επίπεδο σπουδών όσο και σε επίπεδο διαπροσωπικών σχέσεων, με άτομα από διάφορες χώρες τόσο της Ευρώπης όσο και της Αφρικής, της Μέσης Ανατολής και της Ασίας, αποκομίζοντας πολύτιμες εμπειρίες και δημιουργώντας φιλίες.
Το Leeds όπου κατοικώ είναι μια πόλη με πολυπολιτισμικό χαρακτήρα και οι άνθρωποι είναι ιδιαίτερα φιλικοί και ανοιχτοί προς όλους. Ο χαρακτήρας αυτός είναι το μεγάλο “ατού” της πόλης καθώς η συναναστροφή των κατοίκων με άτομα διαφόρων εθνικοτήτων, ιδεών και προτιμήσεων είναι συνεχής. Η Αγγλία σαν χώρα προσπαθεί ενεργά να προωθήσει πολιτικές “ίσων ευκαιριών” για όλους, κάτι το οποίο φαίνεται σε όλους τους οργανισμούς που δραστηριοποιούνται στη χώρα, είτε είναι Πανεπιστήμια είτε εταιρείες ή δημόσιες υπηρεσίες. Αναφορικά με το Leeds οι κάτοικοι της πόλης είναι ιδιαιτέρως ευαισθητοποιημένοι σχετικά με θέματα ισότητας, εγκαθιδρύοντας φορείς εποπτείας, αλλά και διάφορες ομάδες δράσης.
Ως Ελληνας στη Μεγάλη Βρετανία δεν αισθάνθηκα ποτέ δέκτης ρατσιστικής συμπεριφοράς ή ότι δεν παίρνω τις ίδιες ευκαιρίες με άλλους συμφοιτητές μου. Το αντίθετο μάλιστα, υπάρχουν περιπτώσεις που η φιλικότητα των ανθρώπων με ξάφνιαζε. Στον χώρο του Πανεπιστημίου υπάρχει σεβασμός και πίστη στην ισότητα όλων. Μάλιστα, το Πανεπιστήμιο έχει βραβευτεί τα τελευταία 3 συνεχή χρόνια ως το Πανεπιστήμιο με την καλύτερη πολιτική “ίσων ευκαιριών” αναφορικά με τους εργαζομένους του».
* Ο Νίκος Ζανιδάκης κατάγεται από τα Χανιά και βρίσκεται στο Leeds της Αγγλίας για μεταπτυχιακές σπουδές.