Πραγματικός «θησαυρός», για την νεότερη ιστορία του Αγίου Νικολάου, αλλά και όλου του νομού Λασιθίου, αποτελεί το αρχείο της εφημερίδας ΑΝΑΤΟΛΗ. Από το 1932, για 92 ολόκληρα χρόνια, μας ενημερώνει για όλα τα συμβάντα του τόπου μας.
Πρόσφατα αναφερθήκαμε, δύο φορές, στη Λίμνη του Αγίου Νικολάου, με θέμα τα διάφορα υλικά που πέταξαν οι Γερμανοί στη Λίμνη, λίγο πριν φύγουν. Τα ερωτήματα ήταν, αν έριξαν, τί έριξαν, τί βρέθηκε και γιατί δεν βρέθηκε! Σήμερα έχουμε την πιο έγκυρη μαρτυρία, καθώς αυτή δημοσιεύθηκε στην ΑΝΑΤΟΛΗ της 28ης Ιανουαρίου 1945, πολύ μικρό δηλαδή διάστημα από το τέλος της Κατοχής. Την υπογράφει «Το Χωνί» και είναι καθόλα έγκυρη, αν και δεν γνωρίζουμε το πραγματικό όνομα του συντάκτη. Γράφει το «Χωνί»:
«Οι Γερμανοί φεύγοντας για να μη πάρουν κάτι οι εργάτες, που τόσο είχαν ταλαιπωρήσει με τις αγγαρείες, για να προσθέσουν άλλο ένα λόγο στους τόσους που έχομε για να μη τους λησμονήσωμε ποτέ, πέταξαν τα πάντα στη λίμνη. Όσα δεν πρόλαβαν να σπάσουν, τα πέταξαν γερά. Κι’ έτσι καθημερινώς διάφοροι ασχολούνται στο περίεργο ψάρεμα. Άλλοι με μεγάλες σαλαγγιές, άλλοι με σφικτοδεμένες άγκυρες ψαρεύουν κυριολεκτικά στα θολά νερά. Από κάποια ταράτσα ή μπαλκόνι πάντα από ψηλά, παρακολουθώ. Ένας πετυχαίνει να βγάλη ένα τουφέκι μα του λείπει το κινητό ουραίο, άλλος πολυβόλο, άλλος αισθάνεται απογοήτευση ανασύροντας μια σπασμένη νταμιτζάνα, ενώ άλλος βγάνει τηλέφωνα, ξιφολόγχες κτλ.
Η τελευταία μεγάλη προσπάθεια ψαρέματος ήταν το αυτοκίνητο. Μέρες πολλές προσπαθούσαν οι εργάτες όλοι, με διάφορα μέσα και επινοήσεις, με πλήθος παρακολουθούντων περιέργων. Η υπερβολή από στόμα σε στόμα το εδημιούργησε πολυτελείας, άθικτο, θησαυρό ανεκτίμητο. «Εγώ ήμουν αγγαρεία όταν το πέταξαν και ξέρω την αξία τους», βεβαιώνουν πολλοί. Επιτέλους βγήκε. «Άνθρακες ο θησαυρός!». Σωστό ερείπιο από το οποίο ξεκαθάρισαν μερικά σκουριασμένα ανταλλακτικά, που δεν αξίζουν ούτε μιας ώρας τον κόπο τόσων ανθρώπων. Έτσι για πολλά πράγματα, γίνεται μεγάλος ντόρος και δημιουργούνται πολλές ελπίδες με αποτέλεσμα μηδέν».
Αυτά διαβάσαμε στην ΑΝΑΤΟΛΗ του 1945 και έχουμε, όπως προανέφερα, την πλέον έγκυρη μαρτυρία ενός ιστορικού γεγονότος… τι έριξαν οι Γερμανοί στη Λίμνη μας.
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΛΩΝΤΖΑΣ