Του Βασιλη Ορφανακη
Η Πρωταπριλιά, μια ημέρα αφιερωμένη στο χιούμορ και την εξαπάτηση, έχει τις ρίζες της σε παραδόσεις που αναδεικνύουν την ανθρώπινη ανάγκη για ελαφρότητα και δημιουργικότητα. Από τους Κέλτες ψαράδες που έλεγαν ψέματα για τις ψαριές τους, μέχρι τη γαλλική παράδοση της 1ης Απριλίου ως ημέρας φάρσας, το έθιμο αυτό έχει εξελιχθεί σε μια παγκόσμια γιορτή της φαντασίας και της ανατροπής.
Όταν όμως το έθιμο αυτό συνδέεται με την πολιτική, αποκτά μια πιο σύνθετη διάσταση. Το ψέμα ως πολιτική πρακτική είναι ένα πανίσχυρο εργαλείο που έχει χρησιμοποιηθεί σε όλη την ιστορία. Από τις προεκλογικές υποσχέσεις που δεν εκπληρώνονται ποτέ μέχρι τη διαχείριση κρίσεων με επιδέξια επικοινωνιακή παραπλάνηση, οι πολιτικοί έχουν αναγάγει την παραπλάνηση σε στρατηγική επιβίωσης.
Η πολιτική, ως πεδίο που απαιτεί διαφάνεια και ειλικρίνεια, συχνά γίνεται στόχος κριτικής όταν ορισμένοι εκπρόσωποί της επιλέγουν να χρησιμοποιούν την Πρωταπριλιά για δηλώσεις που προκαλούν σύγχυση ή αμφιβολία. Αυτές οι δηλώσεις, αν και ενδεχομένως αθώες, μπορούν να αναδείξουν την ευθραυστότητα της εμπιστοσύνης του κοινού προς τα δημόσια πρόσωπα. Παρόλα αυτά για κάποιους πολιτικούς, η Πρωταπριλιά δεν είναι απλώς μια μέρα, είναι τρόπος ζωής και η μόνη ημέρα του χρόνου που δεν χρειάζεται να προσπαθήσουν σκληρά για να μας πείσουν ότι λένε την αλήθεια.
Το πιο ανησυχητικό όμως είναι, πως όταν το ψέμα γίνεται κανόνας, οι πολίτες συνηθίζουν να το περιμένουν και να το αποδέχονται. Η πολιτική γίνεται ένας αγώνας εντυπώσεων, όπου η αλήθεια θυσιάζεται για να εξυπηρετήσει συμφέροντα, να χειραγωγήσει την κοινή γνώμη ή να καλύψει αποτυχίες.
Η Πρωταπριλιά, γίνεται μια ευκαιρία για προβληματισμό σχετικά με τη σημασία της ειλικρίνειας και της υπευθυνότητας. Η ενημέρωση, η κριτική σκέψη και η διεκδίκηση διαφάνειας είναι τα μόνα αντίδοτα. Το ερώτημα είναι αν θέλουμε πραγματικά να αποκαλυφθεί η αλήθεια ή μας αρέσει να ζούμε με τα όμορφα ψέματα;
Για κάποιους, κάθε μέρα είναι 1η Απριλίου, ιδιαίτερα το τελευταίο διάστημα, τόσο σε εθνικό όσο και σε τοπικό επίπεδο. Και για εμάς; Κάθε μέρα είναι 2α Απριλίου, όταν συνειδητοποιούμε την αλήθεια.
Χρόνια πολλά λοιπόν στους εορτάζοντες…
Με εκτίμηση,
Ορφανάκης Βασίλης
