Την τελευταία εβδομάδα του Οκτωβρίου 2024 πραγματοποιήθηκε στον Άγιο Νικόλαο Κρήτης το 3ο πρόγραμμα ερευνητικής φιλοξενίας (researchresidencyprogramme) του Ιδρύματος Γ. & Α. Μαμιδάκη. Στόχος του είναι να δημιουργήσει μια νέα πλατφόρμα για συλλογική μάθηση, συζήτηση και πειραματισμό, να θέσει νέους και δυναμικούς πυρήνες πολιτισμού και να αναπτύξει δίκτυα συνέργειας και συνεργασίας.
Όπως και τα δύο προηγούμενα προγράμματα, έτσι και το φετινό residency προσέγγισε τη θεματική της Φροντίδας υπό ένα ευρύ διεπιστημονικό πρίσμα, εστιάζοντας σε ζητήματα όπως πολιτισμός, οικολογίες, περιβαλλοντική ευθύνη, θεωρία της μετα-ανάπτυξης, εθνογραφικές μέθοδοι και παρατήρηση, γνώση και Τεχνητή Νοημοσύνη, κλείνοντας με αυτό τον τρόπο την τριλογία που ξεκίνησε τον Οκτώβριο 2022.
Το Ίδρυμα Γ. & Α. Μαμιδάκη επιλέγει τις θεματικές του residency με γνώμονα τις σύγχρονες κοινωνικές, περιβαλλοντικές και πολιτιστικές ανάγκες, αλλά και με αίσθηση των ευρύτερων αλλαγών της εποχής. Στόχος του είναι να εδραιώσει μια πλατφόρμα για επαγγελματίες του πολιτισμού που ενδιαφέρονται για διεπιστημονική σκέψη και πειραματισμό. Το residency έχει ήδη συμβάλει στη δημιουργία συνεργειών και νέων προσεγγίσεων, προωθώντας τη συλλογική μάθηση και την ενεργό συμμετοχή στα πεδία του πολιτισμού και της καινοτομίας, ενώ παράλληλα έχει δημοσιεύσει δύο εκδόσεις με πρωτότυπα κείμενα των συμμετεχόντων σχετικά με τη θεματική της φροντίδας.
Φέτος, κατόπιν ανοικτής πρόσκλησης, συμμετείχαν 8 Έλληνες ερευνητές και επαγγελματίες του πολιτισμού από διάφορους τομείς και πιο συγκεκριμένα οι:
– Τάσος Κουκουτάς, ερευνητής, θεωρητικός του χορού, δραματουργός και ερμηνευτής. Έχει συνεργαστεί με οργανισμούς, όπως Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, Στέγη Ωνάση, Μέγαρο Μουσικής, Εθνικό Θέατρο, ΕΜΣΤ, Μέγαρο Αθηνών, κ.ά.
– Ναταλία Μαντά, εικαστική καλλιτέχνης. Έχει διδάξει γλυπτική στην ΑΣΚΤ και έχει εκθέσει μεταξύ άλλων σε ΕΜΣΤ, ΜΟΜus, Ελευσίνα 2023, Ιλεάνα Τούντα, Προϊστορικό Μουσείο Θήρας, Μπιενάλε Λάρνακα, κ.ά.
– Βίκυ Τσίρου, επιμελήτρια, συγγραφέας, ερευνήτρια. Συνεργάτιδα σε καλλιτεχνικά και εκπαιδευτικά προγράμματα οργανισμών, όπως PCAI, Μπιενάλε της Βενετίας, documenta 14, NEON, Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, Peggy Guggenheim Collection, Eleni Marneri Gallery κά.
– Λελλέ Δεμερτζή, εικαστική καλλιτέχνης. Με σπουδές θεάτρου, αρχιτεκτονικής και Τεχνητής Νοημοσύνης έχει πραγματοποιήσει ατομικές και ομαδικές performances καθώς και μεγάλα ερευνητικά και επιμελητικά προγράμματα κυρίως στην Ελλάδα, τη Γερμανία και τη Μ. Βρετανία.
– Χαρά Στεργίου, επιμελήτρια, συγγραφέας, ερευνήτρια, έχει πραγματοποιήσει προγράμματα και performances μεταξύ άλλων στο ΚΠΙΣΝ, στη Μπιενάλε του Σαν Μαρίνο, στο State of Concept-Aθήνα, Haus der KulturenderWelt-Βερολίνο, κ.ά.
– Εύα Βασλαματζή, επιμελήτρια, συγγραφέας, ερευνήτρια, έχει διευθύνει καλλιτεχνικά το residency Communities between islands στη Σύρο, έχει επιμεληθεί το Palais de Tokyo και το residency του στο Παρίσι και πολλές ακόμα εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
– Κονστάντζα Καψάλη, κινηματογραφίστρια, έχει κάνει ταινίες για την Ελευσίνα 2023, τα Ανοιχτά Πανιά-Χανιά, για ερευνητικά προγράμματα μουσείων, έχει συμμετάσχει σε εκπαιδευτικά εργαστήρια, φεστιβάλ και εκθέσεις της Ελλάδας και του εξωτερικού.
– Μυρτώ Βρατσάνου, εικαστική καλλιτέχνης με εκθέσεις, performances, προβολές, εκδόσεις και προγράμματα στην Ελλάδα, Δανία, Γερμανία, Ολλανδία κά.
Σε μία εντατική, συλλογική εβδομάδα εργαστηρίων, συζητήσεων και επιτόπιας έρευνας, οι fellows συμμετείχαν ενεργά σε work shops επάνω σε έννοιες, θεωρίες και πρακτικές σχετικά με την κοινωνική ιστορία της εργασιακής αυτοματοποίησης και ΑΙ, οικολογίες της φροντίδας, πολυ-κρίση, φεμινιστική εργασία και εργασία για τη γη, ακτιβισμός και δουλειά στην κοινότητα, οικολογική αποκατάσταση, απο-ανάπτυξη, εθνογραφική εκπροσώπηση, βιωσιμότητα και βιοπορισμός. Επεξεργάστηκαν θέματα, όπως η εκπροσώπηση κα η μνήμη, οι εθνικές ή μη ταυτότητες, η επιτόπια έρευνα. Παρουσίασαν τη δουλειά τους και αντάλλαξαν απόψεις και προτάσεις. Επισκέφθηκαν ιστορικά μέρη της Κρήτης, μοναστήρια, τοπικά μουσεία, χώρους τέχνης, βυζαντινές εκκλησίες, μύλους, υφαντουργεία και συζήτησαν για το τοπίο και την οικολογία, τον αποκλεισμό ή τη θρησκεία. Και κυρίως, έχτισαν μια ομάδα με κοινές εμπειρίες και γνώσεις, όπου ο καθένας συνεισφέρει από τη δική του, ξεχωριστή αφετηρία και σκοπιά. Το πρόγραμμα θα κορυφωθεί με ένα συλλογικό πρότζεκτ που επιμελούνται οι συμμετέχοντες, το οποίο θα παρουσιαστεί το καλοκαίρι 2025.
Εισηγητές στο Residency 2024 ήταν ορισμένα από τα πιο πρωτοπόρα και δραστήρια ονόματα στο χώρο της επιστήμης και της τέχνης, όπως οι:
– Matteo Pasquinelli, Αν. καθηγητής Φιλοσοφίας της Επιστήμης στο τμ. Φιλοσοφίας και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Πανεπιστημίου Ca’ Foscari της Βενετίας, συγγραφέας του The Eye of the Master: A Social History of Artificial Intelligence (Verso Books2023) που μεταφράζεται και στα ελληνικά.
– David Gilbert, Περιβαλλοντικός ανθρωπολόγος με ειδικό ενδιαφέρον για τα κοινωνικά κινήματα, την οικολογική αλλαγή και τη θεωρία της μετα-ανάπτυξης, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Ινστιτούτο Περιβαλλοντικής Επιστήμης και Τεχνολογίας του Αυτόνομου Πανεπιστημίου της Βαρκελώνης.
– Κωνσταντίνος Καλαντζής, Κοινωνικός ανθρωπολόγος, ειδικευμένος σε ζητήματα αναπαράστασης, οπτικού πολιτισμού και πολιτικού φαντασιακού, έχει λάβει το βραβείο δοκιμίου στην ανθρωπολογία της Τέχνης του Royal Anthropological Institute, JB Donne (2019).
– Οδυσσέας Σγουρός, Αρχιτέκτονας και αρθρογράφος, έχει εκπονήσει πολλές μελέτες ιδιωτικών και δημόσιων έργων στον Άγιο Νικόλαο και έχει διακριθεί σε πανελλήνιους και τοπικούς διαγωνισμούς. Πρώην Πρόεδρος του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Λασιθίου (1992-2004) και ειδικός σύμβουλος της έκθεσης «Κρήτη – 100 χρόνια Αρχιτεκτονικής και Πολεοδομίας».
– Ξενοφών Χαλάτσης, Υπεύθυνος έργου στο Athens Lifelong Learning Institute, ψυχολόγος και εκπαιδευτής ενηλίκων, σεναριογράφος.
Το Ίδρυμα Γ. & Α. Μαμιδάκη είναι μη κερδοσκοπικός οργανισμός με αποστολή του την ενίσχυση και προώθηση της σύγχρονης τέχνης και πολιτισμού, μεταξύ άλλων μέσω του θεσμού του Βραβείου Τέχνης, τη μετάδοση γνώσης και τη στήριξη της αέναης παιδείας. Με τη δημιουργία του residency το 2022 προχώρησε ένα ακόμη βήμα, προσφέροντας στους Έλληνες επαγγελματίες του πολιτισμού περισσότερες ευκαιρίες για κινητικότητα και συνύπαρξη.
Από το 2023 μέχρι σήμερα το πρόγραμμα residency βρίσκεται κάτω από την ομπρέλα του CARE ECOLOGIES, ενός πολύπλευρου διεπιστημονικού project συγχρηματοδοτούμενου από το Creative Europe σε συνεργασία πέντε φορέων και ιδρυμάτων από την Ελλάδα, την Ισπανία και την Κροατία, το οποίο αναδεικνύει διαφορετικές πτυχές της φροντίδας, την προώθηση της σύγχρονης τέχνης και ενισχύει μια σταθερή σχέση μεταξύ σύγχρονων καλλιτεχνικών πρακτικών και κοινωνικού χώρου.
