Σημαντικές αλλαγές στον τρόπο οριοθέτησης και πολεοδομικού σχεδιασμού για τους μικρούς οικισμούς της χώρας φέρνει το Προεδρικό Διάταγμα (ΦΕΚ 194/2025), που καθορίζει ενιαίους κανόνες για οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων, περιλαμβανομένων και όσων προϋφίστανται του 1923. Στόχος είναι η θέσπιση ενός σαφούς και ενιαίου πλαισίου για την οριοθέτηση και τις επιτρεπόμενες χρήσεις γης, προκειμένου να διασφαλιστεί η πολεοδομική τάξη και η προστασία της φυσιογνωμίας των οικισμών.
Το νέο πλαίσιο θεσπίζει διαδικασίες για την αναγνώριση των ορίων των οικισμών, την παραχώρηση κοινόχρηστων χώρων, τον καθορισμό γραμμών δόμησης, καθώς και την απαγόρευση οχληρών χρήσεων περιμετρικά. Παράλληλα, εισάγει διακριτές ζώνες εντός των οικισμών (Α, Β, Β1) βάσει της χρονολογίας δημιουργίας τους, αποκλείοντας ουσιαστικά τη λεγόμενη ζώνη Γ -δηλαδή αυθαίρετες επεκτάσεις μετά το 1983- μετά από παρέμβαση του Συμβουλίου της Επικρατείας.
Το Π.Δ. δεν εφαρμόζεται αυτόματα: Απαιτείται πρώτα η έκδοση σχετικού Π.Δ. οριοθέτησης για κάθε οικισμό. Μέχρι τότε, οι Υπηρεσίες Δόμησης δεν μπορούν να εφαρμόσουν τις νέες διατάξεις -πλην της άμεσης απαγόρευσης εγκατάστασης βιομηχανιών.
Σημαντικό είναι ότι οι άδειες που είχαν εκδοθεί μέχρι τη δημοσίευση του Π.Δ. θεωρούνται νόμιμες και ισχύουν, ενώ επιτρέπεται η αναθεώρηση ή η παράτασή τους. Επιπλέον, στους οικισμούς που δημιουργήθηκαν μετά το 1983, το νέο καθεστώς δεν έχει εφαρμογή, μέχρι την έκδοση ειδικού διατάγματος.
Το συμπέρασμα είναι σαφές, κι όπως υποστήριξαν ο Νίκος Αντωνακάκης και η Κυριακή Αρχοντάκη, συνεργάτες του Βουλευτή Ηρακλείου Κωνσταντίνου Κεφαλογιάννη, το νέο Π.Δ. δημιουργεί αναστάτωση, αλλά και ευκαιρίες για ένα οργανωμένο χωρικό σχεδιασμό. Μάλιστα σε συνάντηση εργασίας που είχαν με τον Πρόεδρο της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων (ΠΕΔ) Κρήτης, Δήμαρχο Ρεθύμνου Γιώργη Μαρινάκη, τόνισαν πως επιβάλλεται άμεση και έγκυρη ενημέρωση των πολιτών, ώστε να αντιμετωπιστεί η παραπληροφόρηση και ο λαϊκισμός.
Παράλληλα, αναμένεται νομοθετική παρέμβαση για να καλυφθούν οι «γκρίζες ζώνες» και να εξασφαλιστεί η δυνατότητα οικοδόμησης όπου αυτό είναι εφικτό και θεμιτό.
«Η Πολιτεία καλείται τώρα να προχωρήσει μεθοδικά στη θεσμοθέτηση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΤΠΣ), που θα δώσουν τελική μορφή στους νέους κανόνες δόμησης. Δίχως καθυστερήσεις και με γνώμονα τη διαφάνεια και τη βιώσιμη ανάπτυξη», επεσήμανε ο κ. Αντωνακάκης στην εφημερίδα.
Στη διάρκεια της συζήτησης, αυτό στο οποίο συμφώνησαν όλες οι πλευρές είναι να δοθεί η δυνατότητα στις περιοχές αυτές που τίθενται με το Π. Δ. 194/2025 εκτός ορίων οικισμών να αποτελέσουν Περιοχές Ελέγχου Χρήσεων (ΠΕΧ). Να πάρουν δηλαδή αρτιότητα υπό προϋπόθεση, όταν θα έχουν «πρόσωπο» στο δρόμο, κάτι το οποίο θα πρέπει να προβλεφθεί και στο εφαρμοστέο θεσμικό πλαίσιο.
Το θέμα ασφαλώς λαμβάνει διαστάσεις για όλη την Κρήτη, αφού η ΠΕΔ Κρήτης ενδιαφέρεται και όπως φάνηκε, κατά τη διάρκεια της σύσκεψης που έγινε, θα υπάρξουν κοινές πρωτοβουλίες για την Κρήτη.
Στο πλαίσιο αυτό, ο Κωνσταντίνος Κεφαλογιάννης κατά τη διάρκεια της σύσκεψης είχε τηλεφωνική επικοινωνία με το Γιώργο Μαρινάκη ώστε σε συνεννόηση και σε συνεργασία με την ΠΕΔ Κρήτης να συντονίσει το επόμενο διάστημα και τις δικές του απαιτούμενες ενέργειες. Σκοπός είναι οι συναντήσεις με τους συναρμόδιους κυβερνητικούς παράγοντες, ώστε να γίνει μια ενημέρωση για το σχεδιασμό, αλλά και να τεθούν σε τροχιά οι αναγκαίες παρεμβάσεις, σε συνδυασμό με τις μελέτες των Τ.Π.Σ. που είναι σε εξέλιξη, πάντα προς όφελος των πολιτών και της ισόρροπης περιβαλλοντικής ανάπτυξης και πολεοδομικής βιωσιμότητας.
Τέλος, επισημαίνεται ότι, μέχρι την έκδοση των νέων Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων (Τ.Π.Σ.) ισχύουν οι υφιστάμενες πολεοδομικές ρυθμίσεις, σχετικά με όρια των οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΤΣΑΛΑΚΗΣ
