Το θέμα των διατροφικών διαταραχών, που απασχολεί μεγάλο μέρος του πληθυσμού στις μέρες μας, συζητήσαμε με την Διαιτολόγο – Διατροφολόγο κ. Αργυρώ Γκιουμέ. Πρόκειται, όπως μας είπε, για σημαντικές διαταραχές συμπεριφορών που σχετίζονται με τη διατροφή και οδηγούν σε μεταβολές τόσο στην κατανάλωση, όσο και στην απορρόφηση της τροφής καθώς και στην εξασθένηση της σωματικής υγείας ή της ψυχοκοινωνικής λειτουργίας του ατόμου.
Κύριοι τύποι
Βασικοί τύποι των διατροφικών διαταραχών είναι η νευρογενής ανορεξία, η νευρογενής βουλιμία και η αδηφαγική διαταραχή. Τα τελευταία χρόνια έχουν οριστεί ως διατροφικές διαταραχές η ορθορέξια- ορθοτροφία και το νυχτερινό σύνδρομο υπερφαγίας.
Αίτια
Σύμφωνα με την κα Γκιουμέ, τα αίτια των διατροφικών διαταραχών δεν είναι σαφή. Τα κορίτσια είναι περισσότερα ευάλωτα καθώς και όσοι έφηβοι πάσχουν από κατάθλιψη. Οι σωματικές αλλαγές που σημειώνονται κατά την εφηβεία έχουν ως αποτέλεσμα οι έφηβοι να αισθάνονται αυξημένη δυσαρέσκεια με την εικόνα του σώματός τους και να υιοθετούν διαταραγμένες διατροφικές συνήθειες. Η προβολή του «γυμνασμένου- αδύνατου σώματος» ως ιδανικού, η επιθυμία αποδοχής από τους συνομηλίκους, τα προβαλλόμενα λανθασμένα διατροφικά πρότυπα μπορεί να αποτελέσουν την αρχή μιας διατροφικής διαταραχής. Επίσης, η ανεπαρκής γονεϊκή φροντίδα, η έλλειψη ενός ασφαλούς οικογενειακού δεσμού μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα στην αυτοεικόνα και στην κοινωνική λειτουργικότητα των παιδιών.
Τα πρώτα σημάδια
Ανάλογα με τον τύπο της διατροφικής διαταραχής, τα σημάδια- συμπτώματα είναι διαφορετικά. Η κ. Γκιουμέ ανέφερε ότι για παράδειγμα στην περίπτωση της νευρογενούς ανορεξίας το άτομο αρνείται να καταναλώσει τροφή, διαμορφώνοντας διαστρεβλωμένη εικόνα σώματος. Διαθέτει έντονο φόβο στη σκέψη του επιπλέον βάρους και λίπους στο σώμα. Διαχωρίζει το φαγητό σε πολύ μικρά κομμάτια, τοποθετώντας τα γύρω από το πιάτο χωρίς να τα καταναλώνει, συνήθως αρνείται να καταναλώσει φαγητό όταν παρευρίσκονται και άλλοι στο τραπέζι. Μασά υπερβολικά αργά το φαγητό του, χρησιμοποιεί μικρή ποικιλία τροφίμων, επιλέγει προς κατανάλωση «ασφαλή τρόφιμα» και αποφεύγει συγκεκριμένα- «ένοχα» τρόφιμα. Καταναλώνει πολύ χαμηλή ή υπερβολική ποσότητα υγρών με σκοπό είτε να μην «βαρύνει» λόγω του νερού είτε να «φουσκώσει» με την κατανάλωσή του, προσπαθεί να κρύψει την τροφή που δεν έχει καταναλώσει κτλ.
Επεσήμανε ότι η συγκεκριμένη διαταραχή προσβάλλει κυρίως γυναίκες 12-42 ετών, ενώ μόλις το 10% των θυμάτων είναι άντρες, ποσοστό που τείνει τα τελευταία
χρόνια να αυξάνεται.
Ωστόσο, σε όλους τους τύπους των διατροφικών διαταραχών υπάρχουν μερικές κοινές ενδείξεις, όπως:
- Το άτομο θέτει στόχους μείωσης του βάρους του, αλλά, όταν τους φτάνει, θεωρεί ότι πρέπει να χάσει κι άλλο.
- Ασκεί αυξημένη κριτική για το βάρος και το σχήμα του σώματός του.
- Είναι κοινωνικά απομονωμένο και εμφανίζει σημάδια κατάθλιψης.
- Παρατηρείται μη εμφάνιση ή διακοπή της εμμήνου ρύσης.
- Κάνει εμετό, παίρνει καθαρτικά ή κάνει υπερβολική γυμναστική με στόχο την αποβολή των θερμίδων.
- Προσπαθεί να είναι τέλειο σε ό,τι αφορά την επίδοση σε μαθήματα, αθλήματα κλπ.
- Παρουσιάζει εμμονή με το σωματικό βάρος, τις θερμίδες, τα λίπη, τους υδατάνθρακες.
- Εμφανίζει απομόνωση και εσωστρέφεια, ευερεθιστότητα, οξυθυμία και μεταβολές της διάθεσης.
- Επίσης, χαρακτηρίζεται από τελειομανία, χαμηλή αυτοεκτίμηση, διαταραχές άγχους και κατάθλιψης.
Στρατηγικές Αντιμετώπισης
Σύμφωνα με την κ. Γκιουμέ, αρχικά πρέπει να αναγνωριστεί από τον ίδιο τον πάσχοντα και τους φροντιστές του η ύπαρξη της διατροφικής διαταραχής. Κατόπιν απαιτείται μια διεπιστημονική παρέμβαση για την αντιμετώπιση της διαταραχής τόσο για τον πάσχοντα, όσο και για τους φροντιστές αυτού. Οι διατροφικές διαταραχές απεικονίζουν σαφώς τους στενούς δεσμούς μεταξύ ψυχικής και σωματικής υγείας. «Το πρώτο βήμα για την θεραπεία της Νευρικής Ανορεξίας είναι σαν επαγγελματίες υγείας να βοηθήσουμε τους ασθενείς να ανακτήσουν το βάρος τους σε υγιές επίπεδο. Για ασθενείς με ΝΒ η διακοπή του κύκλου εκκαθάρισης είναι η πιο σημαντική. Τους ασθενείς με ΑΔ είναι σημαντικό να τους βοηθήσουμε αρχικά να μειώσουν τη συχνότητα των υπερφαγικών επεισοδίων», τονίζει.
Στην Ελλάδα
Έρευνα σε Έλληνες εφήβους έδειξε ότι, περίπου 20% των κοριτσιών και 7% των αγοριών εμφάνιζαν διαταραγμένες διατροφικές συνήθειες (όπως ανθυγιεινή διατροφή, πραγματοποίηση αυστηρής δίαιτας, παράλειψη γευμάτων, σημαντική μείωση της πρόσληψης θερμίδων, χρήση συμπληρωμάτων διατροφής, κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων διατροφών υψηλών σε λιπαρά, ανορεκτικές ή βουλιμικές συμπεριφορές. όπως η χρήση καθαρτικών ή διαιτητικών φαρμάκων και η πρόκληση εμετού). Σύμφωνα με επιδημιολογικά στοιχεία στη χώρα μας, το 6% του πληθυσμού νοσεί από διατροφικές διαταραχές. Το 1% από νευρική ανορεξία και το 5% από νευρογενή βουλιμία.
Επίδραση στην ψυχική και σωματική υγεία
Η κ. Γκιουμέ ανέφερε πως οι διατροφικές διαταραχές παρουσιάζουν το υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας από οποιαδήποτε άλλη ψυχιατρική νόσο. Λίγο λιγότερο από το 20% των ατόμων με χρόνια Νευρική Ανορεξία θα πεθάνει, ως αποτέλεσμα της ασθένειας τους. Μελέτες για την Ανορεξία, την Βουλιμία και τις μη προσδιοριζόμενες αλλιώς Διατροφικές Διαταραχές δείχνουν ότι όλες οι Διατροφικές Διαταραχές έχουν παρόμοια αυξημένα ποσοστά θνησιμότητας. Πέρα από τις ιατρικές επιπλοκές, από την υπερβολική κατανάλωση φαγητού, των μεθόδων εκκαθάρισης, της ασιτίας και της υπερβολικής εκγύμνασης, η αυτοκτονία είναι πολύ συχνή για τα άτομα που πάσχουν από Διατροφικές Διαταραχές.
Λόγω των σοβαρών σωματικών προβλημάτων που προκαλούνται από αυτές τις ασθένειες, είναι σημαντικό κάθε σχήμα θεραπείας των παραπάνω διατροφικών διαταραχών να περιλαμβάνει γενική ιατρική περίθαλψη, διατροφική διαχείριση, ψυχιατρική και ψυχολογική καθοδήγηση από επιστήμονες υγείας. Αυτά τα μέτρα θα συμβάλλουν στην ανοικοδόμηση της φυσικής ευεξίας και υγιεινής διατροφής του πάσχοντα.
Συμπερασματικά, τα άτομα που πάσχουν από οποιασδήποτε μορφής Διατροφική Διαταραχή χρειάζονται ιδιαίτερη αντιμετώπιση και εξειδικευμένες θεραπευτικές δεξιότητες. Το ζητούμενο είναι να παραμείνουν σε οποιαδήποτε θεραπευτικό σχήμα μέχρι το τέλος της θεραπείας τους. Η λήψη της κατάλληλης διάγνωσης για την ύπαρξη μιας Διατροφικής Διαταραχής από έμπειρο Επαγγελματία Υγείας είναι μόνο το πρώτο βήμα προς την ανάκαμψη. Η εμπειρία έχει αποδείξει ότι το ιδανικό στην θεραπεία των Διατροφικών Διαταραχών είναι η συνεργασία μιας ομάδα θεραπείας για την αντιμετώπιση των πολύπλευρων πτυχών μιας διαταραχής.
ΣΟΦΙΑ ΣΦΑΚΙΑΝΑΚΗ
