Η βία και η παρενόχληση στον κόσμο της εργασίας αποτελούν διαδεδομένο φαινόμενο σε όλες τις χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας. Επηρεάζουν ή μπορούν να επηρεάσουν τους πάντες, ανεξαρτήτως φύλου, παρ’ ότι ορισμένες ομάδες, ορισμένα επαγγέλματα ή μορφές εργασίας διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο. Διάφοροι παράγοντες μπορούν να επιφέρουν ή να εντείνουν τον κίνδυνο βίας και παρενόχλησης, όπως το φύλο ή και ο σεξουαλικός προσανατολισμός, οι διακρίσεις για έναν ή περισσότερους λόγους που απαγορεύονται βάσει νομοθεσίας, το στίγμα, κακές συνθήκες εργασίας, άτυπη απασχόληση, στρες και εξάντληση λόγω εργασίας.
Παγκοσμίως, πάνω από ένας στους πέντε εργαζόμενους (22,8% ή 743 εκατομμύρια) έχει βιώσει βία και παρενόχληση στην εργασία, είτε σωματική, ψυχολογική είτε σεξουαλική, κατά τη διάρκεια του εργασιακού του βίου. Ένας/μία στους 15 εργαζόμενους/εργαζόμενες (6,3% ή 205 εκατομμύρια) έχει βιώσει σεξουαλική βία και παρενόχληση στην εργασία κατά τη διάρκεια του εργασιακού του βίου, όπως αναφέρεται στην πρώτη παγκόσμια έρευνα για το θέμα από τη ΔΟΕ με τίτλο Experiences of violence and harassmentat work (Εμπειρίες βίας και παρενόχλησης στην εργασία) (ΔΟΕ, 2022), σύμφωνα με την οποία οι γυναίκες είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένες στη σεξουαλική βία και την παρενόχληση στην εργασία και οι άνδρες σε σωματική βία και παρενόχληση στην εργασία. Σε διεθνές επίπεδο, η ΔΟΕ υιοθέτησε το 2019 τη Σύμβαση για τη Bία και την Παρενόχληση, μαζί με τη συνοδευτική Σύσταση, στην οποία αναγνωρίζεται το δικαίωμα κάθε ατόμου σε έναν κόσμο απαλλαγμένο από τη βία και την παρενόχληση, συμπεριλαμβανομένης της έμφυλης βίας και της παρενόχλησης. Η Ελλάδα κύρωσε τη Σύμβαση 190 της ΔΟΕ μέσω της ψήφισης του Ν. 4808/2021 τον Ιούνιο του 2021.
Μετά την κύρωση από την Ελλάδα της Σύμβασης 190 της ΔΟΕ, από το Ίδρυμα Friedrich- EbertStiftung (FES) έγινε σε συνεργασία με τη Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας (ΓΣΕΕ), μια ευρωπαϊκή έρευνα στα αγγλικά και στα ελληνικά για τη σεξουαλική παρενόχληση στον χώρο εργασίας από τις 9 Ιουλίου έως τις 9 Σεπτεμβρίου 2024. Από τα 876 άτομα που συμμετείχαν στην έρευνα, 31,4% (275 περιστατικά) δήλωσαν ότι είχαν πέσει θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης στον χώρο εργασίας. Τα αποτελέσματά της παρουσιάστηκαν και στην Κρήτη αναδεικνύοντας την διάσταση του προβλήματος.
Όπως τονίζει στην ΑΝΑΤΟΛΗ η Αντιπεριφερειάρχης Ισότητας και Πολιτισμού Γεωργία Μηλάκη, «η έρευνα αυτή είναι περισσότερο επίκαιρη από ποτέ, καθ’ ότι τα γεγονότα και οι καταγγελίες που βλέπουν το φως της δημοσιότητας καθιστούν σαφές ότι η θυματοποίηση των εργαζομένων και οι κακοποιητικές συμπεριφορές, η βία και ο εκφοβισμός που υφίστανται ενυπάρχουν σε κάθε εργασιακό/ επαγγελματικό χώρο και δεν γνωρίζουν ταξική/φυλετική, οικονομική ή κοινωνική διαστρωμάτωση».
Κυρίως γυναίκες τα θύματα
Ενώ αναγνωρίζεται ότι οποιοδήποτε άτομο στον κόσμο της εργασίας μπορεί να επηρεαστεί, η έρευνα που διεξήχθη στην Ελλάδα έδειξε ότι η συντριπτική πλειονότητα των θυμάτων είναι γυναίκες σε ποσοστό 75,3% ενώ το 21,1% είναι άνδρες (το 1,5% των ατόμων που συμμετείχαν δεν δήλωσε ταυτότητα φύλου). Η έρευνα έδειξε ότι το φαινόμενο κυριαρχεί στον ιδιωτικό τομέα (77,1%) σε σύγκριση με τον δημόσιο (17,8%). Οι συμμετέχοντες/-ουσες στην πλειονότητά τους έχουν σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου (76,7%) και οι περισσότεροι/-ες απασχολούνται σε επιχειρήσεις με περισσότερους από 200 εργαζόμενους (49,8%) ή με 51-200 εργαζόμενους (17,8%). Περίπου το 43,5% του γενικού δείγματος δήλωσε ότι το φαινόμενο είναι συνηθισμένο στον χώρο εργασίας και το 31,3% ότι είναι πολύ συνηθισμένο.
Τα περισσότερα θύματα που είχαν βιώσει ανεπιθύμητη συμπεριφορά στην τρέχουσα θέση εργασίας τους, είχαν δεχθεί ανάρμοστα έντονα ή απρεπή βλέμματα που τους έκαναν να νιώσουν άβολα (65,5%). Το 46,2% είχε υποστεί άσεμνα σεξουαλικά αστεία ή προσβλητικά σχόλια για το σώμα τους ή την ιδιωτική τους ζωή. Το 32,4% είχε υποστεί ανεπιθύμητη σωματική επαφή, όπως μεγάλη εγγύτητα, άγγιγμα σε μέρη του σώματος, φιλιά/αγκαλιές ή κάτι άλλο. Το 20,7% αντιμετώπισε συμπεριφορά σεξουαλικής φύσης στην εργασία που τους προκάλεσε αισθήματα προσβολής, ταπείνωσης ή φόβου. Το 17,5% δέχτηκε ανάρμοστες προτάσεις για ραντεβού. Το 12% υπέστη ανάρμοστες προτάσεις για σεξουαλική δραστηριότητα και το 6,9% υπέστη ανάρμοστες προτάσεις σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης.
Στο 49,4% των περιπτώσεων ο δράστης ήταν άνδρας συνάδελφος ή συνεργάτης και στο 40,4% των περιπτώσεων άνδρας-αφεντικό ή προϊστάμενος/διοικητικός υπάλληλος. Περίπου το 27,1% των περιστατικών σχετιζόταν με άνδρα πελάτη, ασθενή ή επιβάτη.
Περίπου 62,5% ένιωσαν ότι το κίνητρο ήταν σεξουαλικής φύσης και το 41,1% δήλωσε ότι συνδεόταν με την ηλικία.
Οι συνέπειες της παρενόχλησης θα μπορούσαν να είναι σοβαρές για τα θύματα: 67,3% ένιωσαν άβολα στον χώρο εργασίας, 31,9% απέφευγαν τις κοινωνικές επαφές με συναδέλφους, 29,5% δυσκολεύονταν να συγκεντρωθούν ή να εκτελέσουν τα καθήκοντά τους, 24,7% σκέφτηκαν να αποχωρήσουν από την εργασία τους και 21,9% εκδήλωσαν κατάθλιψη ή άλλες δυσάρεστες ψυχολογικές συνέπειες.
Τι γίνεται στην Κρήτη
Όπως εξηγεί η αρμόδια αντιπεριφερειάρχης, η ανάπτυξη ενός ισχυρού δικτύου συνεργασίας, διασύνδεσης και συλλογικής δράσης μεταξύ των ΠΕΠΙΣ, των ΔΕΠΙΣ, των δομών του Δικτύου της Γενικής Γραμματείας Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, των κοινωνικών φορέων και της κοινωνίας των πολιτών, που δραστηριοποιούνται στον τομέα της προώθησης της ισότητας των φύλων, αποτελεί προϋπόθεση για τη διασφάλιση ενός ασφαλούς και απαλλαγμένου από κάθε μορφή παρενόχλησης και βίας εργασιακού περιβάλλοντος.
«Η Περιφέρεια Κρήτης δίνοντας έμφαση στην αξία της ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, υπενθυμίζει ότι κάθε μορφή βίας και παρενόχλησης αμφισβητεί την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων, επηρεάζει την ποιότητα της εργασιακής ζωής και μπορεί να επιφέρει σωματική ή και ψυχική βλάβη», αναφέρει η κ. Μηλάκη και υπενθυμίζει πως στο πλαίσιο της Προγραμματικής Σύμβασης, που είχε υπογράψει η Περιφέρεια Κρήτης με το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το ΕΛΜΕΠΑ, σχεδιάστηκε ενημερωτική ιστοσελίδα για την εργασιακή παρενόχληση και τον εκφοβισμό, σχεδιάστηκε και εκδόθηκε οδηγός αναγνώρισης και διαχείρισης της εργασιακής παρενόχλησης και του εκφοβισμού και πραγματοποιήθηκε έρευνα σε εργαζόμενες/εργαζόμενους και εργοδότριες/εργοδότες για την εκτίμηση του προβλήματος και τη διερεύνηση των διαφορετικών του εκδηλώσεων.
«Μέσα από τις δράσεις μας επιδιώκουμε οι εργαζόμενοι να μάθουν τα δικαιώματά τους, ώστε να αναγνωρίζουν και να καταγγέλλουν τέτοιου είδους περιστατικά, ενώ οι εργοδότες να συνειδητοποιήσουν το καθήκον πρόνοιας και φροντίδας που έχουν απέναντι στο προσωπικό τους, όπως και την ευθύνη τους να δημιουργήσουν συνθήκες μηδενικής ανοχής στη βία και στην παρενόχληση, προσβλέποντας στην παραγωγικότητα, στη φήμη και στην απόδοση της επιχείρησής τους, η οποία μπορεί να επηρεαστεί αρνητικά, αν δεν ληφθούν τα μέτρα και δεν καταρτιστούν κατάλληλες επιχειρησιακές πολιτικές και πρακτικές για την πρόληψη και αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων», δηλώνει η Αντιπεριφερειάρχης Ισότητας και Πολιτισμού.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΤΣΑΛΑΚΗΣ
