Η ΑΝΑΤΟΛΗ, το τελευταίο διάστημα, προσπαθεί να συγκεντρώσει δημογραφικά δεδομένα από τα Ληξιαρχεία των Δήμων του Νομού Λασιθίου. Στόχος της έρευνας η καταγραφή της δημογραφικής εικόνας του Νομού και η παρακολούθηση των δημογραφικών μεταβολών κατά την περίοδο 2021-2024.
Σήμερα παρουσιάζονται στατιστικά στοιχεία και συμπεράσματα με στόχο την ερμηνεία των δημογραφικών τάσεων και των κοινωνικών μεταβολών που παρατηρούνται στον Νομό Λασιθίου την εν λόγω περίοδο.
Συνεχής μείωση γεννήσεων
Αναφορικά με τις γεννήσεις, το 2021 ο συνολικός αριθμός γεννήσεων σε όλο τον Νομό Λασιθίου είναι 612. Ο Δήμος Αγίου Νικολάου την χρονιά αυτή κυριάρχησε με 564 γεννήσεις, ενώ περιοχές όπως η Σητεία και Ιεράπετρα συνεισφέρουν με μικρότερα νούμερα. Αναλυτικότερα, οι γεννήσεις ήταν 24 τόσο στην Σητεία όσο και στην Ιεράπετρα.
Τα επόμενα έτη, δηλαδή το 2022-2023, σημειώθηκε σημαντική πτώση στις γεννήσεις σε όλους τους δήμους, με 543 και 547 γεννήσεις αντίστοιχα. Το 2022 στην Σητεία οι γεννήσεις ήταν μόλις 6 ενώ στην Ιεράπετρα έφτασαν τις 45.
Το 2024 καταγράφηκαν συνολικά μόλις 456 γεννήσεις, αριθμός που αναδεικνύει τη συνεχή μείωση. Ο Άγιος Νικόλαος παραμένει η κύρια περιοχή γεννήσεων, αλλά και εκεί παρατηρείται πτώση.
Συμπερασματικά διαπιστώνεται ότι η μείωση των γεννήσεων είναι εμφανής σε όλες τις περιοχές του Νομού Λασιθίου. Το γεγονός αυτό ενδέχεται να υποδηλώνει δυσκολίες όπως η γήρανση πληθυσμού αλλά και κοινωνικοοικονομικές πιέσεις.
Τα υποστελεχωμένα Νοσοκομεία
Το τελευταίο διάστημα έχει αναδειχθεί το ζήτημα της υπολειτουργίας των Νοσοκομείων στο Νομό Λασιθίου. Η σοβαρή έλλειψη ιατρικού προσωπικού έχει δημιουργήσει ένα έντονο πρόβλημα που επηρεάζει άμεσα την καθημερινότητα των πολιτών. Ειδικά οι γυναίκες που κατοικούν σε περιοχές του Νομού Λασιθίου αντιμετωπίζουν σοβαρά διλήμματα σχετικά με το αν θα επιλέξουν να γεννήσουν στον τόπο τους ή να αναζητήσουν εναλλακτικές λύσεις εκτός Νομού, με δεδομένη και την μη εφημέρευση πολλές ημέρες του μήνα αναισθησιολόγου. Η κατάσταση αυτή εγείρει ανησυχίες για την ασφάλεια και την ποιότητα της περίθαλψης, καθιστώντας επιτακτική την ανάγκη για άμεση παρέμβαση.
Σταθερά υψηλά επίπεδα θανάτων
Οι θάνατοι παραμένουν σχετικά σταθεροί με μικρές διακυμάνσεις. Συγκεκριμένα το 2021 ο συνολικός αριθμός των θανάτων στο Νομό Λασιθίου έφθασε τους 996, με τους περισσότερους να προέρχονται από την Ιεράπετρα (311) , ενώ ακολουθούν ο Άγιος Νικόλαος (με 233) και η Σητεία (με 197).
Το 2022 υπήρξε αύξηση στους 1133 θανάτους. Η Ιεράπετρα συνέχισε να έχει τον υψηλότερο αριθμό δηλαδή τους 310 θανάτους, ενώ και ο Άγιος Νικόλαος παρουσιάζει αύξηση φθάνοντας τους 253 θανάτους.
Το 2023 καταγράφηκε μείωση στους θανάτους. Άγγιξαν τους 1059, ενώ οι θάνατοι στην Ιεράπετρα και τη Σητεία παραμένουν υψηλοί. Οι θάνατοι ήταν αντιστοίχως 293 και 212.
Το 2024 σημειώθηκε ελαφρά μείωση στους 1035 θανάτους. Ο Άγιος Νικόλαος με 248 και η Ιεράπετρα με 282 εξακολουθούσαν να έχουν τους περισσότερους θανάτους.
Την περίοδο μελέτης 2021-2024 οι θάνατοι παραμένουν σε υψηλά επίπεδα, γεγονός που ενδέχεται να επηρεάζει τη φυσική ισορροπία πληθυσμού.
Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι στο Οροπέδιο Λασιθίου οι θάνατοι κάθε χρονιά από το 2021 έως το 2023 ήταν 79 ενώ το 2024 μειώθηκαν στους 70.
Άνοδος στα σύμφωνα συμβίωσης
Στα σύμφωνα συμβίωσης παρατηρείται μια αυξητική τάση με κάποιες διακυμάνσεις. Πιο αναλυτικά:
Το 2021 σε όλο τον Νομό Λασιθίου τελέστηκαν 76 σύμφωνα συμβίωσης. Σε αυτή τη χρονιά κυριάρχησε ο Άγιος Νικόλαος με 35 σύμφωνα συμβίωσης και η Ιεράπετρα με 21.
Το 2022 τα σύμφωνα συμβίωσης σε όλο το Νομό αυξηθήκαν συγκριτικά με το 2021 από 76 στα 109. Ο Άγιος Νικόλαος και η Ιεράπετρα συνεχίζουν να κατέχουν τα πρωτεία.
Το 2023 συνεχίστηκε η αύξηση, αυτή την φορά φθάνοντας στα 128 σύμφωνα. Το 2023 πρωτοστάτησαν ο Άγιος Νικόλαος με 57 και η Σητεία με 22 σύμφωνα συμβίωσης.
Το 2024 παρουσιάστηκε μια μικρή μείωση στα συνολικά σύμφωνα συμβίωσης του Νομού. Τελέσθηκαν 118 ενώ στην Σητεία ήταν 24 και την Ιεράπετρα 32.
Στο Οροπέδιο Λασιθίου τις χρονιές 2021 και 2024 δεν καταγράφηκε κανένα σύμφωνο ενώ το 2022 τελέσθηκε μονάχα 1 και το 2022 2.
Τα σύμφωνα συμβίωσης την περίοδο 2021-2024 αυξάνονται, υποδεικνύοντας αλλαγές στις παραδοσιακές πρακτικές δέσμευσης. Είναι ενδεικτικό μιας πιο μοντέρνας κοινωνικής νοοτροπίας.
Μεταβολέςστους γάμους
Το 2021, σε ολόκληρο τον Νομό Λασιθίου τελέστηκαν συνολικά 337 γάμοι. Οι περισσότερες τελετές πραγματοποιήθηκαν στον Άγιο Νικόλαο (117) και στην Ιεράπετρα (119). Το Οροπέδιο Λασιθίου σημείωσε 13 γάμους.
Το 2022 αποτέλεσε την πιο δυναμική χρονιά για τους γάμους κατά την τετραετία 2021-2024, με τον συνολικό αριθμό να αυξάνεται από 337 το 2021 σε 373. Ο Άγιος Νικόλαος το 2022 κατέγραψε τη μεγαλύτερη δραστηριότητα της τετραετίας, με 152 γάμους, ενώ η Ιεράπετρα ακολούθησε με 118. Στο Οροπέδιο Λασιθίου καταγράφηκαν 12 γάμοι.
Το 2023, ο αριθμός των γάμων σημείωσε πτώση, μειούμενος από 373 το 2022 σε 347. Ωστόσο, ο Άγιος Νικόλαος παρέμεινε η περιοχή με τους περισσότερους γάμους (131), ενώ η Ιεράπετρα βρέθηκε στη δεύτερη θέση με 123 τελετές. Στο Οροπέδιο Λασιθίου τελέστηκαν 9 γάμοι.
Το 2024 καταγράφηκε περαιτέρω μείωση, με τους γάμους να ανέρχονται σε 322 σε όλο τον Νομό. Παρά τη μείωση, ο Άγιος Νικόλαος συνέχισε να ηγείται, με 134 γάμους, ενώ η Ιεράπετρα παρουσίασε κάμψη, φτάνοντας τους 98 γάμους. Στο Οροπέδιο Λασιθίου καταγράφηκαν 6 γάμοι ενώ παρατηρήθηκε μεγάλη μείωση συγκριτικά με τους 13 που ήταν το 2021.
Στην Δημοτική ενότητα Λεύκης εξαιτίας ενδεχομένως και του μικρού πληθυσμιακού αριθμού τελέσθηκαν οι λιγότεροι γάμοι αναφορικά με όλες τις Δημοτικές Ενότητες του Νομού Λασιθίου σε κάθε χρονιά από το 2021 έως το 2024.
Ο συνολικός αριθμός των γάμων έχει παρουσιάσει πτώση τα τελευταία 4 χρόνια, από 337 γάμους το 2021 σε 322 το 2024, μειούμενος κατά 15 γάμους. Αυτή η μείωση ίσως σχετίζεται με κοινωνικές ή οικονομικές συνθήκες, που ενδέχεται να επηρεάζουν την απόφαση του γάμου. Συνολικά, τα δεδομένα δείχνουν ότι ο αριθμός των γάμων παρουσιάζει κάποια αβεβαιότητα και διαφοροποίηση από περιοχή σε περιοχή, με κάποιες περιοχές να παραμένουν σχετικά σταθερές και άλλες να εμφανίζουν μεγαλύτερες αυξομειώσεις.
Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να σημειώσουμε ότι μεταξύ των γάμων, καταγράφονται και οι γάμοι αλλοδαπών επισκεπτών που επιλέγουν τον τόπο μας για να ενώσουν τη ζωή τους – ίσως έτσι εξηγείται και η «σταθερότητα» που παρουσιάζει ο τουριστικός δήμος Αγ. Νικολάου.
Δημογραφικές προκλήσεις και κοινωνικές τάσεις
Τα γενικότερα συμπεράσματα της έρευνας για την περίοδο μελέτης 2021-2024 αποδεικνύουν ότι ο Νομός Λασιθίου αντιμετωπίζει μείωση στις γεννήσεις και σταθερότητα στους θανάτους. Ειδικότερα, η σημαντική πτώση στις γεννήσεις, από 612 το 2021 σε 456 το 2024, συγκλίνει με τον υψηλό αριθμό θανάτων, ο οποίος κυμαίνεται από 996 έως 1133 ετησίως. Αυτή η δυσαναλογία ενδέχεται να συμβάλει στη μείωση του συνολικού πληθυσμού, δημιουργώντας προκλήσεις για τη δημογραφική ανάπτυξη της περιοχής. Απαιτούνται άμεσα πολιτικές ενίσχυσης της οικογένειας και κίνητρα για τη γονιμότητα. Επιπρόσθετα, παρατηρείται σταθερότητα στους θανάτους.
Παρατηρείται επίσης άνοδος στα σύμφωνα συμβίωσης γεγονός που δείχνει μετατόπιση στις κοινωνικές τάσεις, κάτι που θα μπορούσε να συνδέεται με τη μείωση των γεννήσεων, καθώς τα σύμφωνα συμβίωσης ενδέχεται να αντικατοπτρίζουν διαφορετικές προτεραιότητες των ζευγαριών ή καθυστερήσεις στη δημιουργία οικογένειας. Διαπιστώθηκε η γενική τάση μείωσης των γάμων στον Νομό Λασιθίου, με την εξαίρεση του 2022, που αποτέλεσε την πιο δυναμική χρονιά της περιόδου. Ο Άγιος Νικόλαος και η Ιεράπετρα διατήρησαν σταθερά τις πρώτες θέσεις στον αριθμό γάμων, υποδεικνύοντας ότι είναι οι περιοχές με τη μεγαλύτερη δραστηριότητα στον τομέα αυτό. Ωστόσο, η πτώση που σημειώνεται το 2023 και το 2024 ίσως αντανακλά γενικότερες κοινωνικοοικονομικές εξελίξεις που επηρεάζουν τη συχνότητα τέλεσης γάμων.
ΣΟΦΙΑ ΣΦΑΚΙΑΝΑΚΗ
