Τρία σενάρια εκ των οποίων τελικά θα επιλεγεί ένα, στο πλαίσιο κατάρτισης του Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου του Δήμου Αγίου Νικολάου, παρουσίασαν στο ΡΕΞ, οι αντιπρόσωποι της μελετητικής ομάδας. Σε αυτήν έχει αναθέσει το Υπουργείο Περιβάλλοντος τη σχετική μελέτη, που θα προσδιορίσει το ρυθμιστικό πλαίσιο ανάπτυξης για τα επόμενα 15-20 χρόνια. Η κ. Έφη Καραθανάση και ο κ. Στράτος Μάγκος, παρουσίασαν την α’ φάση της μελέτης, που περιελάμβανε την επιτελική ανάλυση των καταγραφών στοιχείων, για την υφιστάμενη κατάσταση της περιοχής μελέτης, που συνέλεξαν από Υπηρεσίες και το Δήμο Αγίου Νικολάου.
Η μελέτη χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2025 ώστε να λάβει στη συνέχεια νομική ισχύ με τη μορφή Προεδρικού Διατάγματος.
Χθες παρουσιάστηκαν γενικές κατευθύνσεις και τάσεις προς τις οποίες μπορεί να κινηθεί το Τ.Π.Σ. Αγίου Νικολάου, με βάση συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και στοχεύσεις, λαμβάνοντας υπ’ όψιν και τη βούληση και τις προτάσεις των τοπικών φορέων.
Ο Δήμαρχος χαρακτήρισε τη διαδικασία του Τ.Π.Σ. πολύ σημαντική. Θα ολοκληρωθεί με τη μορφή Π.Δ., που θα δώσει και ασφάλεια Δικαίου και ταυτόχρονα, θα επιλυθούν διάφορα προβλήματα που χρονίζουν. Όπως η διόρθωση/ τροποποίηση της Γ’ Ζώνης του Σχεδίου Πόλεως Νεαπόλεως κά. εκκρεμούσες καταστάσεις που υπάρχουν από την εποχή του ΣΧΟΟΑΠ της περιοχής και του Γενικού Χωροταξικού Σχεδίου.
Πρωτοπορεί ο νομός
Ο Πρόεδρος της τριμελούς Επιτροπής για το Τ.Π.Σ. που συνέστησε ο Δήμος, Μιχ. Χωραφάς, στην παρέμβασή του είπε ότι παρ’ ότι ο νομός πρωτοπορεί διαθέτοντας ΣΧΟΟΑΠ, εντούτοις το Τ.Π.Σ. πέραν από μικρές ρυθμίσεις, ένα σημαντικό στοιχείο που θα παράσχει είναι η ασφάλεια Δικαίου ως Π.Δ. , που θα κατοχυρώνει το Δήμο και τους ιδιώτες σε όλες τις δράσεις και επενδύσεις τους. Αυτή η κατοχύρωση σήμερα δεν υπάρχει, αν στο Δήμο Αγίου Νικολάου δεν έχουν συμβεί ό,τι έχει συμβεί σε άλλες περιοχές της χώρας είτε να ακυρώνονται οικοδομικές άδειες και να προκύπτουν αυθαίρετα κτίσματα, ενώ είχαν εκδώσει άδειες, επειδή η θέση τους δεν είχε οριοθετηθεί σωστά ο οικισμός ή επειδή είναι σε περιοχή χωρίς αναγνωρισμένους δρόμους κλπ., καταστρέφοντας ιδιωτικές επενδύσεις…
Δυστυχώς, παρ’ ότι ο Δήμος Αγ. Νικολάου έκανε όλα τα σωστά βήματα και ενέργειες για να περιληφθεί η Δ.Ε. Βραχασίου, το ΥΠΕΝ την εξαίρεσε από τη μελέτη, για άγνωστους λόγους. Ο Δήμος κάνει σημαντική προσπάθεια ώστε να αρθεί η οξύμωρη αυτή κατάσταση, να καταργηθεί η μισή μελέτη του ΤΠΣ Νεαπόλεως- Βραχασίου αντικαθιστώντας το μισό ΤΠΣ από αυτό της Νεαπόλεως, με τα προβλήματα που θα προκύψουν απ’ αυτό. Η ανάθεση μελέτης για την οριοθέτηση των οικισμών της Δ.Σ. Βραχασίου, που έχει ανατεθεί, έχει πολύ μικρότερο εύρος και επιφέρει πολύ μικρότερα αποτελέσματα σε σχέση με τη μελέτη του ΤΠΣ.
Ο κ. Χωραφάς επεσήμανε ότι μέχρι χθες μόνο μικρά τμήματα της μελέτης είχε τη δυνατότητα να δει και η ίδια η επιτροπή του Δήμου, τονίζοντας ότι ως ΤΕΕ/ΤΑΚ σκοπεύει να οργανώσει τηλεδιάσκεψη για την ενημέρωσή του. Στη συνέχεια το Επιμελητήριο θα υποβάλει τις σκέψεις και τις προτάσεις του στο Δήμο και στη μελετητική ομάδα. Τόνισε την ανάγκη σε επόμενη πιο ώριμη φάση της μελέτης, να παραδοθεί στο Δήμο ένα σχέδιο του Προεδρικού Διατάγματος με αποσαφηνισμένες τις ρυθμίσεις που προτείνει για νομοθέτηση, ασχέτως με τις αλλαγές που μπορεί να κάνει μέχρι το τέλος το κεντρικό ΣΥΠΟΘΑ ή το ΣτΕ.
Σκοπός και στόχοι
Σκοπός του Τ.Π.Σ. Αγίου Νικολάου, όπως είπαν οι μελετητές, είναι να εκφράσει την ανάπτυξη όλων των παραγωγικών τομέων και την αναπτυξιακή στρατηγική στη χωρική οργάνωση. Σκοπός, όπως είπαν, είναι ο καθορισμός χρήσεων γης και των σχετικών μέτρων, όρων και περιορισμών που απαιτούνται για ολοκληρωμένη χωρική ανάπτυξη της περιοχής. Στοχεύει στην ισόρροπη ανάπτυξη, την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος εντός και εκτός αστικού ιστού, στον έλεγχο της αυθαίρετης δόμησης, ιδιαίτερα στην παραλιακή ζώνη και στην αναζήτηση νέου ρόλου για τους πολυάριθμους φθίνοντες οικισμούς της ενδοχώρας.
Ο Δήμος Αγίου Νικολάου, όπως επεσήμαναν οι μελετητές, διεκδικεί μια προβεβλημένη θέση στη διεθνή τουριστική αγορά, αξιοποιεί αναπτυξιακές ευκαιρίες στους τομείς του τουρισμού, της μεταποίησης και των υπηρεσιών, προωθεί νέες παραγωγικές επενδύσεις και αναβαθμίζει τις υφιστάμενες, στηρίζεται στην ενδογενή ανάπτυξη, προστατεύει θεσμικά τους φυσικούς και πολιτιστικούς πόρους, εξοικονομεί τον πλούτο που λέγεται νερό, εξυγιαίνει το περιβάλλον και προωθεί προϊόντα ποιότητας. Αποτελεί δε κέντρο προώθησης ποιοτικού τουρισμού.
Περιβαλλοντικά
Την τελευταία 30ετία, ο Δήμος Αγίου Νικολάου παρουσίασε αύξηση πληθυσμού 18,8%, όταν η Π.Ε. αντίστοιχα είχε αύξηση 9,2% και η Κρήτη 15,6%. Σε επίπεδο Δημοτικών Ενοτήτων, ο πληθυσμός αυξήθηκε στον Αγιο Νικόλαο 29,6%, ενώ στη Νεάπολη είχε μείωση 19,6%, στο Βραχάσι αύξηση 38,6%!
Τα περιβαλλοντικά ζητήματα με τα οποία είναι αντιμέτωπη η περιοχή, προσδιορίζονται ως εξής:
– Υπερκατανάλωση νερού και μείωση των υδατικών αποθεμάτων που σε συνδυασμό με την ξηρασία μπορεί να οδηγήσει σε υποβάθμιση όλων των οικοσυστημάτων, ποιοτική υποβάθμιση του νερού και υφαλμύρωση, αύξηση του κόστους της παροχής ύδατος.
– Υπερκατανάλωση ενέργειας που σε συνδυασμό με την κλιματική αλλαγή μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα στον ενεργειακό εφοδιασμό.
– Μείωση της βλάστησης και της βιοποικιλότητας των ορεινών και προστατευόμενων περιοχών που οδηγούν και σε φαινόμενα διάβρωσης & ερημοποίησης. Οι κύριες απειλές είναι η βόσκηση, το κυνήγι, η απώλεια ενδιαιτημάτων.
– Όσον αφορά τις ανάγκες, την προοπτική και τα προβλήματα των Δ.Ε. Αγ. Νικολάου και Νεάπολης, πολλά από αυτά οφείλονται σε μεγάλες ιδιωτικές επενδύσεις που έγιναν την τελευταία δεκαετία, ενώ υπάρχει ενδιαφέρον για σημαντικές ιδιωτικές επενδύσεις για την προσεχή πενταετία.
– Σημαντικός αναξιοποίητος αναπτυξιακός πόρος για την Νεάπολη είναι η γεωργία, ενώ για το σύνολο του Τ.Π.Σ. απαιτείται επανεξέταση ως προς την ανάπτυξη του τουρισμού.
– Στην Δ.Ε. Αγίου Νικολάου οι πιέσεις στο περιβάλλον είναι μεγάλες, λόγω της πολύ μεγάλης πυκνότητας κατοίκησης σε περιοχές εντός σχεδίου με ή/και με μεγάλο αριθμό αυθαιρέτων και της απουσίας κοινόχρηστων ή/και κοινωφελών εγκαταστάσεων και υποδομών. Το ίδιο και στη ΔΕ Νεάπολης.
– Στην περιοχή υπάρχουν ενότητες/ζώνες με αρχιτεκτονικό απόθεμα μεγάλου ενδιαφέροντος, πολύ αξιόλογες φυσικές ζώνες (εκτός περιοχών Natura και δασών) και αξιόλογα τοπία που χρήζουν προστασίας
Tα σενάρια
– Το πρώτο σενάριο, «χωρίς παρεμβάσεις» καταγράφει την υφιστάμενη κατάσταση και δεν προβλέπει καμία παρέμβαση, αλλά τη συνέχιση στο ίδιο με το σημερινό μοτίβο, χωρίς επιπλέον μέτρα και παρεμβάσεις. Το συγκεκριμένο σενάριο, στο πλαίσιο της εκπόνησης του Τ.ΠΣ. κρίνεται θετικά ως προς το πόσο εφικτό είναι, λιγότερο θετικά ως προς την κοινωνική αποδοχή του και αρνητικά ως προς την αποτελεσματικότητα και την περιβαλλοντική προστασία που παρέχει.
– Το δεύτερο σενάριο, περιγράφει προτάσεις για την επίλυση των προβλημάτων με παρεμβάσεις που προτείνονται από το ΤΠΣ λαμβάνοντας υπ’ όψιν:
* την σημερινή δυνατότητα των φορέων (κρατικών, αυτοδιοίκησης, οργανώσεων και ιδιωτών) να παρέμβουν και να πραγματοποιήσουν προτεινόμενες δράσεις,
* την δυνατότητα συμμετοχής της τοπικής κοινωνίας από την άποψη των συνηθειών και των δεξιοτήτων,
* την κοινωνική αποδοχή με βάση το επίπεδο κατανόησης των προβλημάτων, της κρισιμότητας και των επιπτώσεων προς την καθημερινότητα, την απασχόληση και προς παραγωγικές δραστηριότητες και την υγεία
* και το επίπεδο συναντίληψης για τον τρόπο επίλυσης των προβλημάτων.
Το σενάριο αυτό στα πλαίσια του ΤΠΣ κρίνεται και βαθμολογείται θετικά, τόσο ως προς την εφικτότητα και την κοινωνική αποδοχή όσο και ως προς την αποτελεσματικότητα και την περιβαλλοντική προστασία.
– Το τρίτο σενάριο περιγράφει τις προτάσεις για την επίλυση των προβλημάτων με τις παρεμβάσεις που προτείνονται από το ΤΠΣ με την υπόθεση ότι:
* θα βελτιωθεί η ικανότητα παρέμβασης των φορέων (κρατικών, αυτοδιοίκησης, οργανώσεων και ιδιωτών) για να πραγματοποιήσουν τις προτεινόμενες δράσεις
* η τοπική κοινωνία έχει κατακτήσει ένα υψηλό επίπεδο δεξιοτήτων
* και οι φορείς της έχουν αποφασίσει να υιοθετήσουν ριζοσπαστικές λύσεις που θα αλλάξουν ριζικά συνήθειες, δραστηριότητες και παραγωγικά πρότυπα.
Επίσης το σενάριο της έντονης παρέμβασης υιοθετεί λύσεις υψηλότερου τεχνολογικού και κατασκευαστικού κόστους και μεγαλύτερης κλίμακας υποδομών, που σε συγκεκριμένες περιπτώσεις μπορεί και να έχουν χαμηλότερη περιβαλλοντική αξιολόγηση απ’ ότι το σενάριο των ήπιων παρεμβάσεων.
Το σενάριο αυτό στα πλαίσια της εκπόνησης του ΤΠΣ κρίνεται θετικά ως προς την αποτελεσματικότητα και την περιβαλλοντική προστασία αλλά λιγότερο θετικά ως προς την κοινωνική αποδοχή και την εφικτότητα.
Το ασφυκτικό πενθήμερο
Από τα τρία σενάρια θα επιλεγεί ένα, στη διαμόρφωση του οποίου οι τοπικοί φορείς διεκδικούν την χρονική άνεση. Προκειμένου να εκθέσουν τα υφιστάμενα προβλήματα και κωλύματα στην αναπτυξιακή διαδικασία και δυναμική του τόπου καθώς και προτάσεις για τις κατευθύνσεις και διασπορά των παρεμβάσεων που θα λειτουργήσουν ως καταλύτης για την αναπτυξιακή διαδικασία, με στοιχεία αναλογικής κατανομής και αειφορίας.
Τέθηκε σχηματικά ένα πενθήμερο από το υπουργείο για τη δημόσια διαβούλευση και κατάθεση στην ηλεκτρονική πλατφόρμα με κωδικοποιημένο τρόπο των σχολίων και προτάσεων από τους τοπικούς φορείς. Το πενθήμερο πάντως προκάλεσε τις έντονες αντιδράσεις από πολλούς εκπροσώπους φορέων και μελών της επιτροπής παρακολούθησης που έχει συστήσει ο Δήμος για το ΤΠΣ. Θεωρούν αδύνατον να μελετήσει κανείς ένα τόμο 1600 σελίδων, να σχηματίσει άποψη και να διατυπώσει προτάσεις.
Η εκπρόσωπος του ΥΠΕΝ μπροστά στις αντιδράσεις αυτές, εξήγησε ότι η μελετητική ομάδα θα καταθέσει σε λίγες ημέρες την α’ φάση της μελέτης τηρώντας τα χρονοδιαγράμματα. Αλλά η εξέταση και ο έλεγχος του παραδοτέου από την αρμόδια επιτροπή του υπουργείου θα διαρκέσει περί τους δύο μήνες και οι τοπικοί φορείς θα έχουν την ευχέρεια στο διάστημα αυτό να καταθέσουν προτάσεις και παρατηρήσεις, και οι οποίες θα ενσωματωθούν.
Τονίστηκε δε ότι η χθεσινή διαδικασία παρουσίασης της α΄ φάσης του Τ.Π.Σ. δεν είναι η κύρια φάση διαβούλευσης. Η βασική διαβούλευση θα γίνει τον επόμενο χρόνο, στο β’ στάδιο της μελέτης και επί της περιβαλλοντικής μελέτης και επί των προτάσεων, ενώ θα ληφθεί και απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου.
Στην παρέμβασή του ο Δήμαρχος Αγίου Νικολάου Μαν. Μενεγάκης είπε ότι επιδίωξη πρέπει να είναι η επιλογή σεναρίου με συμπερίληψη ορισμένων αλλαγών και παρεμβάσεων, που υπαγορεύει τη ροπή προς επιλογή όχι του «μηδενικού» αλλά ενός πιο «δυναμικού» σεναρίου στην οριστική μορφή που θα λάβει κατόπιν και των προτάσεων που θα καταθέσουμε, για το Τ.Π.Σ. Ο Δήμος έχει συστήσει ομάδα εργασίας η οποία θα εμπλουτιστεί και με άλλους εκπροσώπους τοπικών φορέων, για να παρέχει περισσότερες και πιο τεκμηριωμένες προτάσεις στη συνέχεια. Αυτό που θα προκύψει ως Τ.Π.Σ. δεν είναι απλά μια επιστημονική, τεχνοκρατική εργασία, αλλά κάτι που αφορά τις τάσεις που θα ακολουθήσει ο τόπος μας για να αναπτυχθεί και να προχωρήσει στο μέλλον.
Η αποκοπή του Βραχασίου
Οι μελέτες οριοθέτησης ορίων οικισμών είναι αυτόνομες μελέτες και σ’ αυτές τις περιοχές δεν μπορούν να ανατεθούν παράλληλα μελέτες ΤΠΣ, εξήγησε η εκπρόσωπος του ΥΠΕΝ, με τροποποίηση της υφιστάμενης σύμβασης ανάθεσης της μελέτης του Δήμου Αγίου Νικολάου, μέσω της χρηματοδότησης του Ταμείου Ανάκαμψης. Μπορεί, όμως, όπως εξήγησε, αυτόνομα να ανατεθεί χωριστή μελέτη για ΤΠΣ Βραχασίου από το Δήμο.
Αναφερόμενος στο ζήτημα της μη συμπερίληψης στο αντικείμενο της μελέτης της τρίτης Δημοτικής Ενότητας του Δήμου Αγίου Νικολάου -του Βραχασίου- ο Δήμαρχος Αγίου Νικολάου Μαν. Μενεγάκης υπογράμμισε ότι «ασχέτως των όποιων γραφειοκρατικών, διαδικαστικών ή άλλων λόγων, η Δ.Ε. Βραχασίου έπρεπε να βρεθεί κάποιος τρόπος να συμπεριληφθεί ή να ανατεθεί χωριστά αν το ήθελε το Υπουργείο Περιβάλλοντος να το κάνει, ακόμη και με νομοθετική ρύθμιση ή άλλη παρέμβαση. Η μόνη απάντηση, που έχουμε από το υπουργείο, είναι ότι ως Δήμος έχουμε τη δυνατότητα να αναθέσουμε εμείς την εκπόνηση χωριστής μελέτης Τ.Π.Σ. για τη Δ.Ε. Βραχασίου. Και γι’ αυτό και διεκδικούμε την απαιτούμενη χρηματοδότηση, αν τελικά επιλεγεί αυτό το σενάριο, προκειμένου να μην αφήσουμε έξω τη Δ.Ε. Βραχασίου».
Τέλος, μεταξύ άλλων, από τις τοποθετήσεις που ακούστηκαν, εκφράστηκε η αγωνία για την ανάγκη οι μελετητές να ακούσουν τις σκέψεις και προτάσεις των ντόπιων μηχανικών που έρχονται καθημερινά αντιμέτωποι με τα πολεοδομικά προβλήματα, αλλά και γενικότερα την ανάγκη η μελέτη του Τ.Π.Σ. και οι άλλες χωροταξικού χαρακτήρα μελέτες (για τον Τουρισμό κλπ.) να εναρμονιστούν ώστε όχι απλώς να είναι συμβατές αλλά και να υπηρετούν ενιαίο στόχο για τις περιοχές στις οποίες αναφέρονται, υπηρετώντας πραγματικά στόχο ανάπτυξης και προόδου των τοπικών κοινωνιών και όχι να λειτουργούν ως τροχοπέδη ή όπως έχει διαπιστωθεί να πέφτουν σε αδράνεια καταλήγοντας νεκρό γράμμα.
ΝΙΚΟΣ ΤΡΑΝΤΑΣ