Του Γεωργιου Μαμακη
Διευθυντη Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Λασιθιου
Στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, η δυνατότητα των γονέων να συμμετέχουν στη σχολική λειτουργία είναι κατοχυρωμένη με νόμους, εδώ και δεκαετίες. Η συμμετοχή των γονέων στο εκπαιδευτικό σύστημα όχι μόνο επιτρέπεται αλλά και ενθαρρύνεται. Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει το δικαίωμα συμμετοχής του γονέα στον τομέα της μόρφωσης του παιδιού του.
Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως κάποιος γονέας μπορεί να αναμειγνύεται στην εκπαιδευτική διαδικασία κάνοντας υποδείξεις στον εκπαιδευτικό με προσβλητικό και άκομψο τρόπο. Επιπλέον το ένστικτο μόνο των γονέων, η απεριόριστη αγάπη τους, η μέθοδος διαπαιδαγώγησης που έχουν κληρονομήσει από τους γονείς τους, δεν αποτελούν εγγύηση πως τα παιδιά τους θα αναπτυχθούν σωστά και θα προοδεύσουν. Δεν τους βοηθούν πάντα στην αντιμετώπιση των διάφορων καταστάσεων και των πολλών προβλημάτων που εμφανίζονται στην πορεία προς την ενηλικίωση. Προκύπτει η ανάγκη για συστηματική και οργανωμένη μάθηση και για συγκεκριμένες διδακτικές προσεγγίσεις.
Εμείς ισχυριζόμαστε ότι σε κάθε περίπτωση η επικοινωνία σχολείου- οικογένειας, η σωστή πληροφόρηση των γονέων και η συνεργασία γονέων – εκπαιδευτικών καθορίζουν τον βασικό άξονα της πορείας προς τη μόρφωση και την ολοκλήρωση της προσωπικότητας του παιδιού.
Όταν οι γονείς επικοινωνούν συχνά και σωστά με τους εκπαιδευτικούς, τα παιδιά φαίνεται να συμπεριφέρονται καλύτερα στο σχολείο και να συμμετέχουν στα μαθήματα με περισσότερο ενδιαφέρον.
Το σχολείο αποτελεί ένα ολοκληρωμένο και οργανωμένο «ανοιχτό σύστημα» το οποίο αλληλεπιδρά διαρκώς με το περιβάλλον του καθώς δέχεται επιδράσεις από τα ευρύτερα συστήματα που το διέπουν . Η λειτουργία του σέβεται τις απαιτήσεις του κάθε συστήματος, ωστόσο οι αποφάσεις που λαμβάνει έχουν ως κοινή αφετηρία τους νόμους και τους κανόνες που το ορίζουν καθώς και την επίτευξη των στόχων που τίθενται κάθε φορά προς όφελος όλων των υποσυστημάτων που το απαρτίζουν, τους διευθυντές, τους εκπαιδευτικούς, τους γονείς και τους μαθητές που φοιτούν σε αυτό.
Στις μέρες μας, πολλές φορές η συνεργασία εκπαιδευτικών – γονέων φαίνεται δύσκολη και δεν είναι λίγες οι φορές που δημιουργούνται διαφωνίες, προστριβές και κάποιες φορές συγκρούσεις. Η υπέρβαση της νόμιμης σχέσης σχολείου- οικογένειας, από την μεριά ευτυχώς μεμονωμένων γονέων οι οποίοι θεωρούν ότι τους επιτρέπεται να λειτουργούν αυτόνομα και ανεξάρτητα αποτρέπει την αποτελεσματική επικοινωνία στον χώρο του σχολείου και δεν είναι προς όφελος της εξασφάλισης της σωστής λειτουργίας του εκπαιδευτικού συστήματος. Μάλιστα το υπουργείο Παιδείας επιχειρώντας να θέσει όρια στους γονείς, σε σχετική εγκύκλιο του αναφέρει ότι «όποιος εισέρχεται σε χώρο πρωτοβάθμιας ή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και με οποιονδήποτε τρόπο, ιδίως με φωνασκίες, θόρυβο, ύβρεις ή απειλές κατά του εκπαιδευτικού προσωπικού, εργαζομένων, υπαλλήλων ή μαθητών διαταράσσει τη λειτουργία του, τιμωρείται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον ενός έτους και χρηματική ποινή και αν η πράξη συνδέεται με πρόκληση βιαιοπραγίας, με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον δύο ετών και χρηματική ποινή».
Προφανώς, καθώς οι κύριοι αποδέκτες του μηνύματος της εγκυκλίου είναι οι γονείς, οι εκπαιδευτικοί πρέπει να τους ενημερώσουν σχετικά. Επισημαίνεται ότι το άρθρο 33 του Π. Κ. εφαρμόζεται και για τους «ταραξίες» επισκέπτες σε υγειονομικούς χώρους (νοσοκομεία κ.λπ.).
Από την μεριά μας είναι απολύτως καταδικαστέες μεμονωμένες γονεϊκές συμπεριφορές, όπως αυτές που καταγράφηκαν στην περιοχή της Σητείας για τις οποίες έχει ήδη εκδοθεί ανακοίνωση τόσο δική μας και του συλλόγου γονέων όσο και του τοπικού συλλόγου των εκπαιδευτικών. Οι συμπεριφορές αυτές δεν αφήνουν το κλίμα συνεργασίας και σύμπνοιας ανάμεσα στις σχέσεις σχολείου και οικογένειας να ευδοκιμήσει καθώς στην προσπάθειά τους μερικοί γονείς να συμβάλλουν με λανθασμένο τρόπο στην εκπαίδευση των παιδιών τους, αναλαμβάνουν ρόλους που τους φέρνουν σε τριβή και σε συνθήκες αντιπαράθεσης, καταλήγοντας να λειτουργούν και να συμπεριφέρονται τελικά εις βάρος των ίδιων των παιδιών τους. Και αυτό τη στιγμή που το αίσθημα του ανήκειν των μαθητών σ’ ένα συνεργατικό σχολικό και οικογενειακό κλίμα με συνοχή και διάθεση κοινωνικής υποστήριξης τους είναι κατά γενική ομολογία εκείνο παρακινεί να συμμετέχουν ενεργά στη μάθηση συμβάλλοντας στην εξασφάλιση των απαραίτητων γνωστικών, συναισθηματικών και κοινωνικών δεξιοτήτων τους, οι οποίες τους βοηθούν να αναπτυχθούν ολόπλευρα.
Μας θλίβουν ιδιαίτερα μερικές υπεργονεϊκές συμπεριφορές που στρέφονται εναντίον εκπαιδευτικών που με την διαδρομή τους μέσα στα σχολεία μας έχουν αποδείξει ότι έχουν πλήρη κατανόηση των πλεονεκτημάτων και των καθηκόντων που σχετίζονται με την εξασφάλιση της αποτελεσματικής επικοινωνίας και της συνεργασίας με τους γονείς προς όφελος των μαθητών και διατηρούν μια άριστη επαγγελματική στάση και δέσμευση μέσα από την αξιοποίηση ενός κοινού οράματος σύμπνοιας και συμπόρευσης με στόχο τον σχεδιασμό των κατάλληλων συνθηκών για τη σωστή εκπαίδευση των μαθητών.
Οι συνθήκες στις οποίες πρέπει να δουλέψει ένας εκπαιδευτικός το 2025 είναι πολύ δύσκολες και δυσκολεύουν όλο και περισσότερο όσο περνάει ο καιρός. Όταν τον δάσκαλο τον απαξιώνεις από το σπίτι, τι θα κάνει το παιδί στο σχολείο;
Παλιότερα οι γονείς είχαν τυφλή εμπιστοσύνη στον δάσκαλο, έλεγαν «άκου τον γιατί αυτός ξέρει», άρα και το παιδί τον είχε ψηλά. Μερικοί, ευτυχώς ελάχιστοι σημερινοί γονείς παρερμηνεύοντας τις παραινέσεις των ειδικών για πιο προοδευτική διαπαιδαγώγηση των παιδιών πέρασαν στο άλλο άκρο με αποτέλεσμα την δυσκολία να επιβάλλουν όρια και κανόνες στα παιδιά τους και την ικανοποίηση κάθε επιθυμίας τους, με το «όχι» να θεωρείται σχεδόν απαγορευμένη λέξη. Το σχήμα αυτό της αδυναμίας των γονέων προκαλεί την αίσθηση που έχουν τα παιδιά για τη δική τους παντοδυναμία. Δεν είναι τυχαίο που τα παιδιά σήμερα δυσκολεύονται και αντιδρούν τόσο πολύ στην τάξη, στην αυστηρή καθοδήγηση και στους κανόνες που στοιχειωδώς επιδιώκει να θέσει το σχολείο.
Πολλοί γονείς σήμερα στραγγίζουν όλον τον χρόνο των παιδιών τους γεμίζοντάς τον με δραστηριότητες, το χαρακτηριστικό των οποίων είναι η απόλυτα δομημένη και οργανωμένη μορφή. Δεν εννοούμε μόνο τις δραστηριότητες που αφορούν την απόκτηση προσόντων (ξένες γλώσσες, φροντιστήρια) αλλά και εκείνες που υποτίθεται θα έπρεπε να προσφέρουν διασκέδαση και ανεμελιά στα παιδιά όπως τα αθλήματα και οι τέχνες. Είναι πολύ συνηθισμένη πλέον η εικόνα με τα κολλημένα πάνω στο ψυγείο προγράμματα των παιδιών που ξεκινούν νωρίς το μεσημέρι και καταλήγουν ως αργά το βράδυ. Αρκετοί γονείς πιστεύουν δηλαδή ότι γνωρίζουν τις ανάγκες των παιδιών τους, συχνά ταυτίζοντάς τες με τις δικές τους.
Τελικά το αποτέλεσμα είναι οι ματαιωμένες παιδικές και εφηβικές ηλικίες με την δικαιολογία της προετοιμασίας για τις απαιτήσεις της ενήλικης ζωής. Είναι φανερό πως σήμερα τα παιδιά μεγαλώνουν πολύ πιο γρήγορα από παλιά. Παλαιότερα η παιδική, η εφηβική και η ενήλικη ηλικία ήταν τελείως διακριτές μεταξύ τους ενώ σήμερα υπάρχει έντονη επικάλυψη.
Η αλήθεια είναι πως οι σημερινοί γονείς δυσκολεύονται πολύ περισσότερο από τους παλαιότερους. Έχουν πάρει πολύ σοβαρά το ρόλο τους. Λειτουργούν σαν να πρόκειται να περάσουν από κάποιο είδος αξιολόγησης. Στην προσπάθειά τους να είναι τέλειοι, αυτοπαγιδεύονται και μέσα στην ίδια παγίδα σέρνουν τα παιδιά τους αφού θεωρούν πως η απόδειξη της δικής τελειότητας δεν είναι άλλη από τα τέλεια παιδιά τα οποία πιστοποιούνται ως τέτοια με τους μεγάλους βαθμούς. Όμως αναπόσπαστο μέρος της γονεϊκότητας είναι τα λάθη. Αν αποφασίσουν νααποδεχτούν το δικαίωμα στο λάθος ίσως τότε να καταφέρουν να χαρούν και να χαρίσουν τον ομορφότερο ρόλο της ζωής: του όμορφα ατελή αλλά αληθινού γονέα ο οποίος αγαπάει το παιδί του όπως πραγματικά είναι και όχι όπως θα ήθελε να είναι.
Δεν επικροτούμε λοιπόν γονείς που είναι είτε πλήρως αποστασιοποιημένοι και απρόθυμοι να συμμετέχουν στη σχολική ζωή είτε αναπτύσσουν τις απολύτως αναγκαίες και στοιχειώδεις σχέσεις με το σχολείο, ούτε όμως και εκείνους που στο άλλο άκρο ασκούν πλήρη έλεγχο και αναμειγνύονται με ενοχλητικό τρόπο στον τρόπο λειτουργίας της σχολικής μονάδας. Απαιτείται οργάνωση και επένδυση στον συντονισμό των κινήσεων εκπαιδευτικών και γονέων καθώς και η δημιουργία παραγωγικών σχέσεων μεταξύ τους, προκειμένου να μοιράζονται πληροφορίες και προβληματισμούς, κινούμενοι παράλληλα μέσα σε ένα πνεύμα συνεργασίας και αλληλοβοήθειας. Κατά την ανταλλαγή πληροφοριών με τους εκπαιδευτικούς οι γονείς έχουν τη δυνατότητα να έρθουν σε επαφή με νέους τρόπους υποστήριξης των παιδιών τους και να αναπτύξουν νέες δεξιότητες και ικανότητες . Με επίκεντρο τους μαθητές και πίστη στην κοινή ευθύνη για εκπαίδευση, οι εκπαιδευτικοί μας προσανατολίζονται και μεταδίδουν την αξία των προληπτικών στρατηγικών μέσα από την ενδυνάμωση των ευκαιριών της έγκαιρης συμμετοχής των προθύμων γονέων όσον αφορά την μελλοντική προστασία εμφάνισης αρνητικών μαθησιακών αποτελεσμάτων και συμπεριφορών.
Αναμένουμε ότι εκπαιδευτικοί και γονείς διακρίνουν με σαφήνεια τους ρόλους τους, δηλώνοντας ταυτόχρονα τον κοινό τους στόχο, ο οποίος τονίζει την αξία της από κοινού ενημέρωσης για την πρόοδο του παιδιού μέσα από την οπτική του καθενός και την ανταλλαγή απόψεων μεταξύ τους.
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΑΜΑΚΗΣ
Διευθυντής Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Λασιθίου
