Το στεγαστικό πρόβλημα έχει βρεθεί τα τελευταία χρόνια στο επίκεντρο του δημόσιου ενδιαφέροντος εξ αιτίας, μεταξύ άλλων, της αύξησης που καταγράφουν οι δαπάνες στέγασης.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2023 στην Ελλάδα το ποσοστό του πληθυσμού που διαβιούσε σε νοικοκυριά στα οποία το στεγαστικό κόστος ήταν μεγαλύτερο του 40% του διαθέσιμου εισοδήματός τους (ποσοστό υπερβολικής επιβάρυνσης από το κόστος στέγασης) ανερχόταν στο 28,5%. Η τιμή αυτή, αν και μειωμένη συγκριτικά με το 2019, παραμένει με διαφορά η υψηλότερη μεταξύ των κρατών-μελών της Ε.Ε., όπως δείχνουν τα στοιχεία της Eurostat που έχουν αναλυθεί από το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ, στο πλαίσιο της ενδιάμεσης έκθεσης του ΙΝΕ ΓΣΕΕ για το 2024.
«Η έκθεση με τα στοιχεία που περιέχει επιβεβαιώνει την εκτίμηση για το ποσοστό των ατόμων στην Ελλάδα και στην Ε.Ε., που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην πληρωμή μιας σειράς υποχρεώσεών τους, όπως ενοίκιο ή δόση στεγαστικού δανείου, πάγιοι λογαριασμοί και καταναλωτικά δάνεια. Από τα στοιχεία παρατηρούμε ότι το 2023 το ποσοστό υπερβολικής επιβάρυνσης στην Ελλάδα ανερχόταν στο 28,5% και παραμένει με διαφορά η υψηλότερη μεταξύ των κρατών-μελών της Ε.Ε.», αναφέρει στην ΑΝΑΤΟΛΗ ο Πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Λασιθίου Μανόλης Πεπόνης.
Τα στοιχεία φανερώνουν τον σοβαρό περιορισμό ευημερίας που προκαλεί σε αρκετά νοικοκυριά και πολίτες στην Ελλάδα το υψηλό κόστος στέγασης, δεδομένου του συγκριτικά χαμηλού διαθέσιμου εισοδήματός τους. Η εξέλιξη αυτή δεν επηρεάζει, όμως, μόνο το επίπεδο διαβίωσης των κατοίκων της χώρας, συμβάλλοντας, μεταξύ άλλων, και στα υψηλά επίπεδα σοβαρής υλικής και κοινωνικής στέρησης που καταγράφονται στην Ελλάδα. Αποσταθεροποιεί και τη μακροχρηματοπιστωτική συνοχή της οικονομίας με δεδομένη την αρνητική επίδραση που έχει η απώλεια μεγάλου μέρους του εισοδήματος εξ αιτίας των ανελαστικών δαπανών στέγασης στην καταναλωτική δαπάνη των νοικοκυριών και στη δυνατότητα κάλυψης βασικών υποχρεώσεών τους.
«Ενδεικτικό του μεγέθους του οικονομικού βάρους που επωμίζονται οι πολίτες στη χώρα μας εξ αιτίας του υψηλού κόστους στέγασης είναι ότι το 2023 το ποσοστό υπερβολικής επιβάρυνσης του στεγαστικού κόστους στην Ελλάδα, συγκρινόμενο με εκείνο στη Ρουμανία και την Ουγγαρία, οι οποίες καταγράφουν μέσους μισθούς αντίστοιχους με τη χώρα μας, υπερβαίνει τις 19 ποσοστιαίες μονάδες. Επίσης, σε σχέση με τη Βουλγαρία, που έχει χαμηλότερους μισθούς συγκριτικά με την Ελλάδα, η απόκλιση ήταν παραπλήσια (17,4 ποσοστιαίες μονάδες). Κι αυτά σχετίζονται πάντα με τα εισοδήματα που διαθέτει το ελληνικό νοικοκυριό», επισημαίνει ο Πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου.
Στην πρώτη θέση η Ελλάδα στο κόστος
Ανησυχητικό είναι, επίσης, το γεγονός ότι η Ελλάδα όχι μόνο βρίσκεται στην πρώτη θέση της κατάταξης όσον αφορά τον συγκεκριμένο δείκτη, με μεγάλη μάλιστα διαφορά σε σχέση με τα υπόλοιπα κράτη-μέλη, αλλά αποτελεί και μια από τις λίγες υπό εξέταση οικονομίες όπου την περίοδο 2019-2023 καταγράφηκε αύξηση του ποσοστού αυτού, παρά το γεγονός ότι τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. επηρεάστηκαν και αυτά τα τελευταία χρόνια εξίσου σημαντικά από την πληθωριστική κρίση και την άνοδο του κόστους στέγασης.
Ενδιαφέρον, όμως, έχει και το στοιχείο ότι το κόστος στέγασης στη χώρα μας έχει δυσανάλογη, και εντονότερη συγκριτικά με τον μέσο όρο της Ε.Ε., επίδραση στην ευημερία των πολιτών διαφορετικής εισοδηματικής κατάστασης. Για παράδειγμα, όσον αφορά τα άτομα που ανήκαν στο φτωχότερο εισοδηματικό πεμπτημόριο, το ποσοστό υπερβολικής επιβάρυνσης του κόστους στέγασης ανερχόταν το 2023 στο υψηλό 85,3%, έναντι μόλις 29,9% στο σύνολο της Ε.Ε.!
Κόστος ανάλογα με την ιδιοκτησία
Αξιοσημείωτες, όμως, διαφοροποιήσεις παρουσιάζει το ποσοστό υπερβολικής επιβάρυνσης του κόστους στέγασης ανάλογα και με το καθεστώς ιδιοκτησίας της κατοικίας, αλλά και μεταξύ των περιφερειών της χώρας. Ειδικότερα, το 2023, το ποσοστό αυτό για τους ενοικιαστές ανερχόταν στην Ελλάδα στο 40,5% (τέταρτο υψηλότερο ποσοστό στην Ε.Ε.), όταν την ίδια στιγμή το αντίστοιχο ποσοστό για τα άτομα σε ιδιόκτητη κατοικία και χωρίς δανειακές εκκρεμότητες (δάνειο ή υποθήκη σε εκκρεμότητα) ήταν 23,7%, το υψηλότερο μεταξύ των κρατών-μελών της Ε.Ε. Σημειώνεται, τέλος, ότι για τα άτομα σε ιδιόκτητη κατοικία και τα οποία είχαν δάνειο ή υποθήκη σε εκκρεμότητα το αντίστοιχο ποσοστό στην Ελλάδα ήταν 20,9% (το υψηλότερο ποσοστό μεταξύ των κρατών μελών της Ε.Ε.).
«Είναι δεδομένο πως ακόμα και για τους ιδιοκτήτες, παράλληλα με το υψηλό κόστος στέγασης που αντιμετωπίζουν πολλά νοικοκυριά στη χώρα μας σημαντικό είναι και το πρόβλημα της ποιότητας διαβίωσης στις κατοικίες. Όπως φαίνεται, το ποσοστό του πληθυσμού που ζει σε κατοικία με στενότητα χώρου είναι υπαρκτό. Παρατηρούμε ότι στην Ελλάδα το συγκεκριμένο ποσοστό το 2023 ανερχόταν στο 26,9%, ποσοστό το οποίο, αν και μειωμένο έναντι του 2019, κατατάσσει τη χώρα μας μεταξύ των κρατών-μελών με το πιο οξυμένο πρόβλημα στενότητας χώρου στην κατοικία», εξηγεί ο κ. Πεπόνης.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΤΣΑΛΑΚΗΣ
